Ελληνικά τραγούδια για τροχαία “ατυχήματα”

Το ελληνικό τραγούδι έχει καταγράψει τα πάντα γύρω από τη ζωή, την ιστορία, τις παραδόσεις ,τα συναισθήματα και τις συνήθειές μας.  Άλλοτε σαν καθρέφτης και άλλοτε σαν μεγεθυντικός φακός!!!

Από την αρχαιότητα έως τις μέρες μας …Από τον Όμηρο και την αρχαία ελληνική δραματική ποίηση έως το Βυζάντιο και από το δημοτικό τραγούδι έως τους ρεμπέτες και τους κανταδόρους αλλά και με τις γραφίδες και τις φωνές της δισκογραφίας  το ελληνικό τραγούδι έχει αποτυπώσει όλο τον κύκλο της ανθρώπινης ζωής!!! Επόμενο είναι κάποιοι δημιουργοί να ασχοληθούν και με τα τροχαία “ατυχήματα” ένα θέμα τόσο διαχρονικά  επίκαιρο και σημαντικό για την κοινωνία. Παρ’ όλα αυτά δεν είναι πολλά τα ‘’ευρήματα’’ αφού τα τραγούδια που ασχολούνται σοβαρά και αποκλειστικά με το συγκεκριμένο θέμα είναι μάλλον ελάχιστα…

Ας ξεκινήσουμε με δύο τραγούδια του Λάκη Παπαδόπουλου των αρχών της δεκαετίας του ’80, τον περίφημο «Κουρσάρο» σε στίχους του Παύλου Μάτεσι με τη φωνή του Βασίλη Παπακωνσταντίνου από το εμβληματικό L.p.’’Φοβάμαι’’  και το «Ιωάννα Και Μαριέττα» σε στίχους του Γιώργου Χρονά με τη φωνή του συνθέτη. Αμφότερα μιλάνε για θανατηφόρα τροχαία νέων ανθρώπων με μηχανές. Ωστόσο ο τρόπος αντιμετώπισης και των δύο στιχουργών φαίνεται να καθιστά εν τέλει αυτούς τους θανάτους σχεδόν ‘’ηρωικούς’’, ενώ το κοινωνικό φαινόμενο των τροχαίων προσεγγίζεται από ελάχιστα έως καθόλου. Και τα δύο αυτά τραγούδια γνώρισαν επιτυχία στην εποχή τους και κυρίως ο Κουρσάρος.

Ιδιαίτερης ευαισθησίας το τραγούδι του Αλκιβιάδη Κωνσταντόπουλου ‘’Ματίνα’’. Μια αληθινή ιστορία για τη Ματίνα που έφυγε από τη ζωή, μόλις 4 ετών, εντελώς άδικα έξω από το σπίτι της, σ’ έναν ήσυχο δρόμο στην Κερατέα, το απόγευμα 7-6-2004. Ο δράστης οδηγούσε αγωνιστική μηχανή μεγάλου κυβισμού και ανέπτυξε ιλιγγιώδη ταχύτητα, κάνοντας «σούζα» στην μνηστή του. Η Τροχαία δεν κατάσχεσε τη μηχανή, η οποία δεν έπρεπε να τρέχει σ’ έναν συνοικιακό δρόμο, αλλά σε πίστες αγώνων ταχύτητας. Έτσι μερικούς μήνες μετά, σκοτώθηκε με την ίδια μηχανή, ένας φίλος του δράστη.

Ο συνθέτης – τραγουδιστής Αλκιβιάδης Κωνσταντόπουλος που την ήξερε και την αγαπούσε, έγραψε το τραγούδι «Ματίνα», το οποίο περιλαμβάνεται στο πρώτο του CD.

 https://www.youtube.com/watch?v=2ESMGtMq-8o

Μια ανοιξιάτικη ημέρα θα σε πάρω απ’ το χέρι μαζί μου να ‘ρθεις
Να σου δείξω τα μέρη που θέλω να πάμε μαζί να χαρείς
Θα σου πάρω λουλούδια και θα βγούμε μαζί ραντεβού
Θα σου γράφω τραγούδια και συ θα χορεύεις και θα μου γελάς
Θα αρχίσεις να πίνεις και τσιγάρα κρυφά από τον μπαμπά
Τη σχολή σου θ’ αφήνεις για να πάμε για μπάνιο και για σινεμά
Μικρούλα μου πρόσεχε στον δρόμο όταν βγεις γιατί για μένα είσαι τα πάντα

Το καλοκαίρι θα γυρνάμε στη μέση του Αιγαίου
Και θα σκουραίνεις και θα ανοίγουν γλυκά τα μαλλιά σου
Θα σε πειράζω θα θυμώνεις μετά θα γελάμε θα σε κερνάω κρυφά παγωτά
…………………………………………………………………….
Θα κοιτάμε τ’ αστέρια που πέφτουν στη γη
Και ξαφνικά θα σε χάσω θα πετάξεις κι εσύ
Απ’ την ουρά ενός κομήτη θα πιαστείς
Στα παραμύθια πάντα θα ζεις
Στα παραμύθια για πάντα θα ζεις…

Σε άλλα τραγούδια τα τροχαία «ατυχήματα» φαίνονται να συναντώνται είτε σαν μεταφορές ενός σφοδρού κι απεγνωσμένου έρωτα ή σαν αναφορές και υπαινιγμοί:

01)«Μα τα τριαντάφυλλα που σου έστειλα λίγο έλειψε

χαράματα να σκοτωθούν σ’ ένα τροχαίο»

(Χρήστος Θηβαίος, «Γυναίκα» απ’ τον δίσκο’’ Είμαι Αυτό Που Κυνηγάω’’

02)«Ντελαπάρισ’ η καρδιά μου

μες στο διάβα σου
αμάν δυστύχημα»

(«Το Τροχαίο» των Νίκο Ξυδάκη και Μανώλη Ρασούλη)

03) «Μου λέει μην αμφιβάλλεις μια στιγμή, μέσα σου υπάρχει μια ευθεία γραμμή
Που αν δεν την πάρεις γίνεσαι ακόμα ένα τροχαίο το Πάσχα»

(Φοίβος Δεληβοριάς, «Τρένο Στην Κορυφογραμμή» απ’ τον δίσκο Ο Καθρέφτης)

04) «Τυφλές αρραβωνιαστικιές, αόμματοι λαχειοπώλες
σκοτώνονται σε καραμπόλες.»

(Θάνος Μικρούτσικος- Κώστας Τριπολίτης, «Ηλεκτρικό Πρόβατο» απ’ τον δίσκο Όλα Από Χέρι Καμένα με τον Βασίλη Παπακωνσταντίνου).

05) Ο Κώστας Τριπολίτης θα επανέλθει στο θέμα λίγα χρόνια αργότερα με πιο άμεσο κι ευθύβολο τρόπο στο τραγούδι «Πληροφορίες» σε μουσική του Τάκη Μπουγά απ’ τον προσωπικό δίσκο της Τάνιας Τσανακλίδου Αλλιώτικη Μέρα:

«Δέκα τροχαία
Κι εσύ γελάς
Κι εσύ γελάς με βίντεο και σεξ
Με την παρέα».

06)’’Μ.Ε.Θ. στο βολάν’’ ένα τραγούδι από το συγκρότημα Ημισκούμπρια από το 1998. Ένα ιδιαίτερο τραγούδι με μαύρο χιούμορ και έντονες περιγραφές από το πολιτιστικό περιβάλλον της εποχής του :

 https://www.youtube.com/watch?v=E2slR9y1nHo

Δεν ακούω συμβουλές απ’ τον Άρη τον Σταθάκη

Μα απ’ τη θέση του οδηγού τραγουδώ το ρεφραινάκι

Οδηγώ και πίνω, πίνω και οδηγώ

Γι’ αυτό μπαμπά μην τρέχεις θα τρέχω μόνο εγώ

……………………………………………………………………………..

………………………………………………………………………………

Αν κάτι σκάσει στο φτερό τι είναι μην ρωτήσεις

Άνθρωπος αν είναι θα το πούνε στις ειδήσεις…

07)’’Καμικάζι’’ Από τους μουσικούς αγώνες της Κέρκυρας ‘81 του Μάνου Χατζιδάκι με ερμηνεύτρια τη πρόωρα χαμένη Ηλέκτρα ένα εντός θέματος ρυθμικό τραγούδι σε μουσική Γιώργου Μελέκη και στίχους Άρη Πάνου:

Πέτσινο γαλάζιο μπουφάν,
τετρακύλινδρη μηχανή,
παίζει ο βοριάς μέσα στα σγουρά μαλλιά,
μέσ’ στον ίλιγγο βρίσκεις χαρά.

…………………………………………………………….

…………………………………………………………….

Καμικάζι τι ζητάς, πατάς το γκάζι, μ’ ακουμπάς,
καμικάζι δεν μπορείς τη λύση τρέχοντας να βρεις,
καμικάζι φτάνει πια, να η ζωή χαμογελά, για σένα.

08)’’Περπατούσα αφηρημένη’’ Ένα τραγούδι συγκλονιστικό από κάθε άποψη της Ελένης Βίτάλη!!!

 https://www.youtube.com/watch?v=jTqmJFbcJgE

Περπατούσα αφηρημένη
και δεν είδα το φανάρι.
Είδα μόνο, τρομαγμένη,
ένα Honda να φρενάρει.
«Πρόσεξε θα σκοτωθείς!»
μου φωνάζει ο οδηγός.
«Και τι έγινε που ζεις;»
λέει μέσα μου ο Θεός.

Κι έμεινα αφηρημένη
να κοιτάζω το φανάρι
να μου λέει: « ζωή σημαίνει:
ένα Honda που φρενάρει.»

Αξίζει να αναφερθούμε στο κείμενο του Frank Barrell από το 2008 που αλιεύσαμε από το διαδίκτυο για τα τραγούδια για τροχαία «ατυχήματα» και η εύστοχη αναφορά του στον Μανώλη Ρασούλη για δυο τραγούδια του με αποκλειστικό θέμα με τα τροχαία ατυχήματα και τις συνέπειές τους:’’ Ο δαιμόνιος Ρασούλης με τις κοινωνικά υπερευαίσθητες κεραίες μπόρεσε έγκαιρα να διαγνώσει το πρόβλημα και με το γνωστό του ακτιβιστικό τρόπο έγραψε δύο τραγούδια σε διανοητική βάση, βασισμένα στην υπόθεση εργασίας ότι κάποιος που σκοτώνεται σ’ ένα τροχαίο, εκτός απ’ το να χάσει τη ζωή του εντελώς ηλίθια, καταφέρνει και να ρίξει τον ή την αγαπημένη του σε μια άλλη αγκαλιά.

Στο πρώτο τραγούδι με τίτλο «Τάσος Ο Τροχοτυχαίος» ο Ρασούλης επιχειρεί να προσεγγίσει την ιστορία με ελαφρύ και χιουμοριστικό τρόπο. Ο Τάσος ο τυχαίος Νεοέλληνας, όντας απόλυτα σίγουρος για τις οδηγικές του ικανότητες, και όχι μόνο, έπεσε θύμα τροχαίου, χωρίς φυσικά να φταίει αυτός (ποτέ!): «Μια κολώνα έτρεχε/ και τράκαρε ένα αμάξι». Φυσικό επακόλουθο ο θάνατος και νάτη η νέα χήρα να κλαίει στην αγκαλιά κάποιου άλλου άντρα. Ο αφηγητής αντιμετωπίζει με σαρκασμό την κουταμάρα του οδηγού, αλλά ακόμα κι έτσι δε μπορεί παρά να λυπηθεί για την άδοξη αυτή αναχώρηση και να τον κατευοδώσει: «Ας γίνω χώμα ελαφρύ γλυκά να σε σκεπάσω/ να σου θυμίζω επίμονα: πολύ βιαζόσουν Τάσο».

Στο δεύτερο τραγούδι που ονομάζεται «Βασίλισσα Της Λύπης«, μουσικά και στιχουργικά επιλέγεται ένας τόνος αρκετά πιο μελαγχολικός. Εδώ, σαν σε συνέχεια της προηγούμενης ιστορίας, ο άδοξα χαμένος οδηγός επιστρέφει, προσπαθώντας να στοιχειώσει τη ζωή της γυναίκας του και ζητώντας της να του μείνει πιστή, να μην τον προδώσει. Εκείνη όμως του απαντάει θλιβερά και εύστοχα με τα εξής λόγια:

«Τώρα με άλλονε μα δε σε ξεχνώ

τάφο δε κάνω την καρδιά μου όσο ζω

κι έτσι θα ζεις βαθιά μου ενώ,

όταν πατούσες γκάζι δε με σκέφτηκες

και με τη φρίκη πήγες κλέφτηκες

κι ούτε που σκέφτηκες

πως τα αμάξια δεν πετούν στον ουρανό

κι ο έρωτας δε ζει μες στο κενό.»

Και τα δυο τραγούδια περιλαμβάνονται στον δίσκο Σελοτέιπ του 1997 σε μουσική του Πέτρου Βαγιόπουλου.

Αφήσαμε για τελευταίο τον Γιάννη Μηλιώκα με το βιωματικό του τραγούδι ‘’Η στούκα’’

https://www.youtube.com/watch?v=EaEmyhFQuUM

«Είδα τον Χάρο με τα μάτια μου/ φορούσε κόκκινο αμάξι/ όρμησε μέσα στη λωρίδα μου/ κι άπλωσε χέρια να μ’ αρπάξει». Μαζί του στο αυτοκίνητο ο αφηγητής είχε τους πιο πολύτιμους γι’ αυτόν ανθρώπους: τη γυναίκα και την κόρη του. «Βασίλισσα» και «πριγκίπισσα» τις αποκαλεί τρυφερά και παραδέχεται με τρόμο πως «η ζωή μας η ηλιόλουστη/ κορώνα-γράμματα παιζόταν». Οι γλαφυρές περιγραφές του συμβάντος κυλάνε στο τραγούδι αργά και βασανιστικά σαν τις στιγμές που λένε ότι βιώνει κάποιος ακριβώς πριν τη σύγκρουση. Το τέλος της ιστορίας είναι μεν ευχάριστο, αφού άπαντες βγαίνουν αλώβητοι, αλλά χωρίς καμία ωραιοποίηση ή θριαμβολογία. Ο αφηγητής δε ξεχνάει να μνημονεύσει μακάβρια αλλά και με θαυμαστή επίγνωση ότι: «Τώρα που γράφω θα βρισκόμασταν/ για τρίτη νύχτα μες στο χώμα», ενώ η συνέχεια είναι το επιμύθιο που μόνο κάποιος που το έχει ζήσει μπορεί να το πει χωρίς να ακουστεί διδακτικό: «μα είχαμε ζώνες και γλιτώσαμε/ με μελανιές σ’ όλο το σώμα»…

Για επίλογο θα ανασύρουμε ένα απόσπασμα από συνέντευξη του Μανώλη Ρασούλη στον Αποστόλη Καπαρουδάκη, δημοσιευμένη τον Αύγουστο του ’97 στο περιοδικό Μετρό: «…Αν δε τους τα πεις στα καλιαρντά δε σε καταλαβαίνουν, Τους Έλληνες οδηγούς τους παρατηρείς και βλέπεις ότι οι άνθρωποι δε στέκουνε καλά. Ο οδηγός που βρίσκεται στο τιμόνι νομίζει ότι είναι πιο πάνω από τον πεζό. Πατάει γκάζι και σ’ εκβιάζει. Οφείλεις να πηδήξεις για να τον αποφύγεις. Μετά σκοτώνονται στους δρόμους κάθε Σαββατοκύριακο πιο πολλοί απ΄ όσους σκοτωθήκανε στην Αλβανία από τότε που πιάσανε τα όπλα. Έχει γίνει η σαχλαμάρα, το «χαβαλές για το χαβαλέ» το σούπερ φετίχ μας. Ε, μ’ αυτή την έννοια έχω δικαίωμα από αγάπη να του κάνω του άλλου πλάκα. Να του πω «Μαλάκα πρόσεχε, ελάττωσε ταχύτητα γιατί θα σκοτωθείς και μετά από τρία χρόνια η γυναίκα σου θα πηδιέται μ’ άλλον…».

Λαύριο 28 ΟΚΤ. 2022-10-28

ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΡΟΜΟΙΡΑΣ

The Music, 1895
Gustav Klimt