Αίτια τροχαίων συγκρούσεων

 

 

Η οδική ασφάλεια πρέπει να είναι πρώτης προτεραιότητας στόχος και εγγενής σε κάθε απόφαση που λαμβάνεται για το σύστημα της οδικής κυκλοφορίας. Στο πλαίσιο αυτό, η αναβάθμιση της Παιδείας οδικής ασφάλειας των χρηστών της οδού και  των αρμοδίων φορέων της πολιτείας θα συμβάλει καθοριστικά στην επιτυχία των στόχων της στρατηγικής μείωσης των θανάτων και των τραυματισμών οδικής κυκλοφορίας.

Σύμφωνα με τη διεθνή βιβλιογραφία, η οδική ασφάλεια αποτελεί τη συνισταμένη τριών παραγόντων:

1. Του χρήστη της οδού (οδηγού, πεζού, επιβάτη)

 2. Του οχήματος

 3. Της οδικής υποδομής και του οδικού περιβάλλοντος

Το όχημα: Η κακή συντήρηση ενός αυτοκινήτου έχει άμεσο αντίκτυπο στην ενεργητική ασφάλεια. Η συντήρηση του αυτοκινήτου διατηρεί τα συστήματα του αυτοκινήτου σε άριστη λειτουργία. Ο συστηματικός περιοδικός έλεγχος μπορεί να μειώσει τις πιθανότητες εμπλοκής σε τροχαίο. Δυστυχώς υπάρχουν πολλοί επικίνδυνοι οδηγοί ανάμεσά μας, οι οποίοι δεν έχουν συναίσθηση ότι οδηγούν όχι ένα άνετο, απλό και απαραίτητο μέσο μεταφοράς, αλλά ένα όχημα που σκορπά τον θάνατο.

Η οδός και το περιβάλλον:  Η κακή σχεδίαση, πλημμελής συντήρηση, κλειστές στροφές με λανθασμένη κλίση, φθαρμένο οδόστρωμα, λακκούβες και χαμηλό συντελεστή τριβής (που αυξάνει την ολισθηρότητα), έλλειψη διαχωριστικών στηθαίων, ανεπάρκεια οριζόντιας και κάθετης σήμανσης, ανεπαρκής φωτισμός, τοποθέτηση  και κατασκευή παρόδιων στοιχείων όπως, στύλοι, στηθαία, δέντρα, απρόσμενες παρόδιες προσβάσεις, δυσμενείς συνθήκες, κυρίως ομίχλη, βροχή κ.λπ. Οι δρόμοι μας καλώς ή κακώς είναι δεδομένοι. Ευχή όλων να ήταν ασφαλείς. Εάν θέλουμε να είμαστε ασφαλείς, κυκλοφορώντας σε δρόμους που δεν μας παρέχουν ασφάλεια, θα πρέπει να σταματήσουμε να κυκλοφορούμε. Επειδή αυτό είναι αδύνατον, θα πρέπει να τηρούμε τον Κ.Ο.Κ. και να καταβάλουμε τη μέγιστη δυνατή προσοχή κατά την οδήγηση, συνειδητοποιώντας την πικρή αλήθεια ότι οι δρόμοι αυτοί δεν θα συγχωρήσουν ούτε το παραμικρό μας λάθος.

Χρυσός κανόνας: κινούμαστε πάντα με αυξημένη την προσοχή!

Οι χρήστες της οδού: Ο άνθρωπος, είτε ως οδηγός ή επιβάτης ενός οχήματος είτε ως πεζός, αποτελεί τον σημαντικότερο παράγοντα για την πρόκληση τροχαίων συγκρούσεων. Η συμπεριφορά του οδηγού αποτελεί την κύρια αιτία για ποσοστό 90% των οδικών δυστυχημάτων. Η συμπεριφορά του οδηγού περιλαμβάνει έναν μεγάλο αριθμό παραγόντων που μπορούν να αποτελούν αιτίες ατυχημάτων, όπως επικίνδυνες ενέργειες (υψηλή ταχύτητα, παραβάσεις κυκλοφορίας κ.ά.), οδηγικό λάθος ή αντίδραση (απώλεια ελέγχου οχήματος, αδυναμία τήρησης αποστάσεων ασφαλείας, απότομο φρενάρισμα, λανθασμένη προσπέραση κ.ά.), συμπεριφορά ή απειρία (επιθετική οδήγηση, νευρικότητα, αβεβαιότητα κ.ά.), απόσπαση της προσοχής του οδηγού, κούραση, κατανάλωση αλκοόλ, υπερεκτίμηση των ικανοτήτων, μη συμμόρφωση με τη σήμανση και σηματοδότηση, απρόσεκτη διάσχιση οδών από πεζούς, μη χρήση κράνους, στροφή ή στάση, μη χρήση ζώνης κ.λπ. 

 Ο πεζός, ως χρήστης της οδού, αποτελεί και αυτός καίριο παράγοντα κυκλοφορίας. Οι συγκοινωνιολόγοι αποκαλούν τον πεζό «όχημα χωρίς τροχούς». Τα τροχαία προκαλούνται κυρίως από την παράβαση των κανόνων της οδικής κυκλοφορίας. Μην ξεχάσετε ποτέ ότι «χωρίς τον άνθρωπο-οδηγό δεν θα συνέβαινε ποτέ θάνατος η τραυματισμός στους δρόμους». Αποτελεί λοιπόν μείζον μέλημα μιας κοινωνίας η πρόληψη και η αντιμετώπιση των τροχαίων, δηλαδή η μέριμνα για την αναβάθμιση του επιπέδου οδικής ασφάλειας. Ως εκ τούτου η Πολιτεία  και όλοι οι εμπλεκόμενοι φορείς οφείλουν να συντονιστούν και να κινητοποιηθούν αμέσως για να εκμηδενιστούν οι θάνατοι και οι τραυματισμοί οδικής κυκλοφορίας.

Συμμετοχή του κάθε παράγοντα:  Οι χρήστες της οδού είμαστε όλοι εμείς που χρησιμοποιούμε τους δρόμους είτε ως οδηγοί ή επιβάτες είτε ως πεζοί, και είναι ο παράγοντας που εμπλέκεται περίπου στο 90% των δυστυχημάτων. Αυτό συμβαίνει γιατί ακόμη κι αν κάποιος από τους άλλους δύο παράγοντες (το όχημα ή το περιβάλλον) είναι προβληματικός, ο χρήστης της οδού (με οποιαδήποτε ιδιότητα) αν είναι προσεκτικός και φέρεται υπεύθυνα μπορεί να αποτρέψει ενδεχόμενο ατύχημα ή –στη χειρότερη περίπτωση– να περιορίσει τις επιπτώσεις του. Ταυτόχρονα, είναι και αυτός για τον οποίο οι συνέπειες ενός ατυχήματος είναι πιο οδυνηρές και –πολλές φορές– μη αναστρέψιμες! Ο δρόμος ή το όχημα μπορεί να επιδιορθωθούν σχετικά εύκολα όσο μεγάλη ζημιά κι αν υποστούν. Ένας σοβαρός τραυματισμός όμως μπορεί να οδηγήσει σε μόνιμες βλάβες, αναπηρία ή ακόμη και τον θάνατο!  Η επίδραση του ανθρώπινου παράγοντα στην οδική ασφάλεια εξαρτάται από τις παραμέτρους που επηρεάζουν την ανθρώπινη συμπεριφορά. Επίσης, στις περισσότερες περιπτώσεις, δύο ή και οι τρεις από τους παραπάνω παράγοντες μπορεί να συμβάλουν στο τροχαίο συμβάν. Η πολυπλοκότητα και η έλλειψη λεπτομερούς καταγραφής και ανάλυσης των συνθηκών υπό τις οποίες έγινε ένα τροχαίο συμβάν δεν επιτρέπουν πάντα την αντικειμενική διαπίστωση της συμβολής του κάθε παράγοντα. Εν τούτοις, διάφορες μελέτες τροχαίων συγκρούσεων-δυστυχημάτων σε βάθος δείχνουν ότι ο χρήστης της οδού μόνος, ή σε συνδυασμό με τους άλλους δύο παράγοντες, αποτελεί την κύρια αιτία των τροχαίων.

Η συμπεριφορά του οδηγού:  Το αίσθημα ευθύνης αποτρέπει συμπεριφορές που θέτουν σε κίνδυνο τον εαυτό μας και τους άλλους. Ο σεβασμός των κανόνων οδικής κυκλοφορίας και η τήρησή τους θα πρέπει να πηγάζει από ένα βαθύ αίσθημα ευθύνης, που προέρχεται από τη διαπίστωση ότι κάθε παράβασή τους σημαίνει κίνδυνος ζωής. Είναι πολύ εύκολο να παραβεί ο οδηγός τον Κ.Ο.Κ., π.χ. προσπερνώντας αντικανονικά επειδή βιάζεται. Γεγονός, όμως, είναι ότι για τον λίγο χρόνο που κερδίζει με την παράβαση αυτή, μπορεί να έχει ακριβό τίμημα για τον ίδιο και τους άλλους που θα βρεθούν στον δρόμο του. Το ίδιο ισχύει και για όσους μετατρέπουν τους δρόμους σε πίστες αγώνων και δεξιοτεχνίας. Γενικά υπάρχει μια τάση υπερεκτίμησης της προσωπικής ικανότητας για οδήγηση, η οποία είναι τόσο μεγαλύτερη όσο μικρότερη είναι η ηλικία των οδηγών. Οι οδηγοί πάντως που υπερεκτιμούν τις ικανότητές τους οδηγούν με ταχύτητα μεγαλύτερη από τη μέση ταχύτητα, με αποτέλεσμα την αύξηση του δείκτη δυστυχημάτων. Οδηγοί με μειωμένη εμπιστοσύνη στις ικανότητές τους, με αυξημένο εγωκεντρισμό, με αυξημένη επιθετικότητα και μειωμένη θέληση έχουν μεγαλύτερους δείκτες δυστυχημάτων απ’ ό,τι οδηγοί με τα παραπάνω χαρακτηριστικά κοντά στον μέσο όρο.