ΜΕΙΩΣΗ ΤΡΟΧΑΙΩΝ ΑΤΥΧΗΜΑΤΩΝ

ΕΝΔΙΑΦΕΡΟΥΣΑ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ: Μείωση τροχαίων ατυχημάτων: Εθνική υπόθεση που μπορούμε να κερδίσουμε
26.06.2008



Η οδική ασφάλεια είναι υπόθεση όλων μας. Πρωταρχικά, όμως, είναι υπόθεση κάθε ευνομούμενης Πολιτείας που προνοεί για τη ζωή, την υγεία και την ποιότητα ζωής των πολιτών της. Η προστασία αυτών των αγαθών πρέπει να βρίσκεται στο επίκεντρο της πολιτικής κάθε κυβέρνησης και η οδική ασφάλεια πρέπει να αποτελεί εθνική προτεραιότητα. Οι ασφαλείς οδικές μεταφορές αποτελούν ένα ισχυρό στρατηγικό πλεονέκτημα για κάθε σύγχρονη κοινωνία και πρέπει να αποτελούν εθνικό στόχο. Άλλωστε, είναι γενικά αποδεκτό ότι η οδική συμπεριφορά καταδεικνύει και το επίπεδο του πολιτισμού σε μία χώρα. Αν μιλήσουμε με αριθμούς για την κατάσταση που επικρατεί σήμερα στη χώρα μας, τα στοιχεία που δίνονται στη δημοσιότητα από την Εθνική Στατιστική Υπηρεσία δεν είναι ενθαρρυντικά. Μόνο κατά το μήνα Μάρτιο του 2008, τα οδικά τροχαία ατυχήματα, που συνέβησαν σε όλη την επικράτεια και προκάλεσαν το θάνατο ή τον τραυματισμό ατόμων, ανήλθαν σε 1.092. Στα ατυχήματα αυτά 121 έχασαν τη ζωή τους, 139 τραυματίστηκαν βαριά και 1.167 τραυματίστηκαν ελαφρά. Εκτός από τις προφανείς κοινωνικές επιπτώσεις τους όπως ο αποδεκατισμός των νέων (1η αιτία θανάτου για αυτούς), σε μια εποχή δύσκολη δημογραφικά, ή ο τραυματισμός και οι μόνιμες αναπηρίες τους, τα τροχαία έχουν και μια σειρά από άλλες συνέπειες που μας αφορούν και μας επηρεάζουν όλους άμεσα. Ενδεικτικά περίπου δέκα δισεκατομμύρια ευρώ έχουν κοστίσει στην ελληνική οικονομία τα τροχαία ατυχήματα κατά την περίοδο 1996 - 2004 σύμφωνα με μελέτη του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου. Το πρόβλημα όμως δεν απασχολεί μόνο τη χώρα μας. Η οδική ασφάλεια αφορά άμεσα την πολιτική και τους κατοίκους όλης της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Ο αριθμός των θανατηφόρων ατυχημάτων στο σύνολο των κρατών – μελών είναι απαράδεκτα υψηλός και κοινωνικά αδικαιολόγητος καθώς, όπως αποκαλύπτουν οι ετήσιες εκθέσεις της Ευρωπαϊκής Ένωσης, κάθε χρόνο 1,3 εκατομμύρια σωματικά ατυχήματα έχουν ως αποτέλεσμα την πρόκληση 40.000 θανάτων και 1,7 εκατομμυρίων τραυματισμών. Συνεπεία του μείζονος αυτού προβλήματος, η Επιτροπή πρότεινε στη Λευκή της Βίβλο για την ευρωπαϊκή πολιτική μεταφορών να τεθεί από την Ευρωπαϊκή Ένωση ο πολύ φιλόδοξος στόχος της μείωσης του αριθμού των νεκρών στο ήμισυ μεταξύ 2000 και 2010. Η ευθύνη όμως για τη λήψη των μέτρων που θα οδηγήσουν στην επίτευξη αυτού του στόχου μείωσης των νεκρών κατά 50%, ανήκει κατά κύριο λόγο στην αρμοδιότητα των εθνικών αρχών των κρατών – μελών και η μάχη κατά της ανασφάλειας στους δρόμους απαιτεί από τα κράτη και τις κυβερνήσεις τους να λάβουν όλα τα απαραίτητα μέτρα προκειμένου να γίνει η δέσμευση για τη «μείωση στο ήμισυ» πραγματικότητα. Είναι λοιπόν ξεκάθαρο ότι η οδική ασφάλεια είναι υπόθεση του κράτους. Το ΠΑ.ΣΟ.Κ. αντιμετώπισε την οδική ασφάλεια ως μείζον θέμα και ενεργοποίησε το πρωτοποριακό διυπουργικό πρόγραμμα οδικής ασφάλειας «ΚΑΘ’ ΟΔΟΝ 2001-2005» με βασικό στόχο την μείωση των νεκρών από τροχαία ατυχήματα σε ποσοστό 20% κατά την πενταετία 2001-2005 και 40% μέχρι το έτος 2015, με έτος βάσης το 2000. Με το ΚΑΘ’ ΟΔΟΝ καθορίσθηκαν άξονες προτεραιότητας που αφορούν παρεμβάσεις σε επικίνδυνες θέσεις, βελτίωση οριζόντιας και κατακόρυφης σήμανσης οδών, βελτίωση οδοστρωμάτων, εφαρμογή μέτρων οδικής ασφάλειας σε συγκεκριμένες περιοχές, παρακολούθηση και αξιολόγηση των αποτελεσμάτων. Τα αρχικά αποτελέσματα του προγράμματος από το 2001 έως το 2003 ήταν ενθαρρυντικά και εντυπωσιακά, καθώς σε διάστημα λιγότερο από τρία έτη υπήρξε μείωση των θανατηφόρων ατυχημάτων σε ποσοστό 15% και μείωση των τροχαίων ατυχημάτων σε ποσοστό 21 %. Μετά από αυτήν την αξιοσημείωτη μείωση των νεκρών στην αρχική περίοδο εφαρμογής των μέτρων (1ο Στρατηγικό Σχέδιο), τα τελευταία χρόνια παρατηρείται μια επικίνδυνη παγίωση του αριθμού των νεκρών σε επίπεδο πάνω από 1.600 τον χρόνο. Πρέπει επίσης να επισημανθεί ότι εκτός από τους νεκρούς δυστυχώς υπάρχουν και περίπου 2.500 σοβαρά τραυματίες στα οδικά ατυχήματα κάθε χρόνο. Δυστυχώς, επειδή δεν υπήρξε θεσμοθέτηση από την Πολιτεία της προτεινόμενης δομής και των μέτρων του 1ου Στρατηγικού Σχεδίου και μετά από την αρχική περίοδο εφαρμογής του, η συνέχειά του κρίνεται αποτυχημένη. Και το 2ο στρατηγικό σχέδιο για τη βελτίωση της οδικής ασφάλειας για την περίοδο 2006 – 2010 δεν εφαρμόζεται όπως θα έπρεπε, με αποτέλεσμα να αυξάνεται συνεχώς η απόκλιση από τον Ευρωπαϊκό και εθνικό στόχο του 2ου Στρατηγικού Σχεδίου για τη μείωση των νεκρών από τα οδικά ατυχήματα. Η αδυναμία στην αποτελεσματική αντιμετώπιση των οδικών ατυχημάτων στη χώρα μας οφείλεται σε μία σειρά παραγόντων. Κατ΄ αρχάς, δεν υπάρχει συνέπεια εκ μέρους της Πολιτείας στην εφαρμογή των κάθε είδους μέτρων. Πώς μπορεί να ερμηνευτεί το γεγονός ότι η κυβέρνηση της Νέας Δημοκρατίας κληρονόμησε ένα επιτυχημένο στρατηγικό σχέδιο για την οδική ασφάλεια, το συνέχισε θεωρητικά με το 2ο Στρατηγικό Σχέδιο, πλην όμως, άγνωστο γιατί, το έχει αφήσει ουσιαστικά ανεφάρμοστο και ανενεργό; Επιπλέον, η έλλειψη συντονισμού ανάμεσα στους εμπλεκόμενους φορείς μειώνει την αποτελεσματικότητα των ήδη ανεπαρκών μέτρων απαξιώνοντας έτσι περαιτέρω το πρόγραμμα. Βασικό σύμπτωμα της κατάστασης που επικρατεί αποτελεί η ανεπαρκής και ελλιπής παρουσία της Τροχαίας στους δρόμους, με συνέπεια τις συχνές παραβιάσεις των ορίων ταχύτητας και την έξαρση των περιστατικών οδήγησης υπό την επήρεια αλκοόλ. Από την άλλη, η κοινωνική φυσιογνωμία στη χώρα μας, όπως και σε όλες τις χώρες άλλωστε, και η επικρατούσα κουλτούρα οδήγησης έχουν τεράστια σημασία όσον αφορά την πρόληψη των τροχαίων ατυχημάτων και τη μακροπρόθεσμη βελτίωση της κατάστασης. Η καλλιέργεια υπεύθυνης οδικής συμπεριφοράς και ο σεβασμός στους κανόνες ασφαλείας πρέπει να γίνει το κεντρικό προαπαιτούμενο για όλους όσοι οδηγούν ή πρόκειται να οδηγήσουν. Η λύση στο μείζον αυτό θέμα δεν είναι απλή ούτε επέρχεται ή θα επέλθει αυτόματα. Σίγουρα πάντως, για τη μεσοπρόθεσμη βελτίωση του επιπέδου οδικής ασφάλειας στην Ελλάδα είναι απαραίτητη η επεξεργασία και εφαρμογή μιας ολοκληρωμένης πολιτικής οδικής ασφάλειας. Πρέπει να υπάρξει ισχυρή πολιτική βούληση για την επιβολή ενός ολοκληρωμένου προγράμματος αστυνόμευσης. Όχι μια αποσπασματική και ευκαιριακή πολιτική, αλλά μια πολιτική στρατηγικού σχεδιασμού με ΣΥΝΕΠΕΙΑ και ΣΥΝΕΧΕΙΑ. Μια πολιτική που θα ΕΛΕΓΧΕΤΑΙ ΣΥΣΤΗΜΑΤΙΚΑ και ΔΗΜΟΣΙΑ σε τακτά διαστήματα. Η συλλογή αξιόπιστων στατιστικών στοιχείων για κάθε νομό της Ελλάδος θα είναι ένα σημαντικό βήμα καθώς η αξιοποίηση των στοιχείων αυτών θα δώσει απαντήσεις στα προβλήματα οδικής ασφάλειας σε κάθε νομό ξεχωριστά, λαμβάνοντας υπόψη τις ιδιαιτερότητες κάθε περιοχής. Κατ΄ αυτόν τον τρόπο θα λαμβάνονται και συμπληρωματικά, ενισχυμένα και συνδυαστικά μέτρα παρουσίας τροχαίας αλλά και χρήσης ηλεκτρονικών μέσων στα σημεία των οδικών δικτύων που παρουσιάζουν μεγάλη συχνότητα ατυχημάτων. Στο πλαίσιο του οργανωμένου αυτού προγράμματος αστυνόμευσης πρέπει να εντατικοποιηθούν και να συστηματοποιηθούν οι έλεγχοι της Τροχαίας με σκοπό να αποτρέπονται οι παραβάσεις των κανόνων οδικής κυκλοφορίας. Είναι όμως γεγονός ότι η Ελληνική Αστυνομία δεν στηρίζεται στο έργο της όπως θα έπρεπε από το κράτος. Ενδεικτικά, δεν είναι λίγες οι φορές που οι συνδικαλιστικοί εκπρόσωποι των Αστυνομικών καταγγέλλουν ότι έχουν προβεί σε αρκετά διαβήματα για το πρόβλημα της συντήρησης των υπηρεσιακών οχημάτων, αλλά δυστυχώς δεν έχουν γίνει μέχρι σήμερα σοβαρά βήματα προς αυτή την κατεύθυνση. Σύμφωνα με τις καταγγελίες τους, πολλά εξαρτήματα που έχουν άμεση σχέση με την ασφάλεια των περιπολικών, βρίσκονται σε άθλια κατάσταση, χωρίς να υπάρχει η απαιτούμενη συντήρηση. Αν δεν υπάρχουν αρκετά και κατάλληλα περιπολικά οχήματα, αναρωτιέται κανείς πώς μπορεί να γίνει σωστή αστυνόμευση του οδικού δικτύου. Τέλος, όλα τα παραπάνω μέτρα είναι αυτονόητο ότι δεν είναι δυνατόν να εφαρμοστούν εάν δεν υπάρχει σωστός συντονισμός του προγράμματος οδικής ασφάλειας και εάν δεν υπάρχει σαφής ανάθεση αρμοδιοτήτων στα εκτελεστικά όργανα.Η αδιάκοπη και συνεπής εφαρμογή του προγράμματος οδικής ασφάλειας που περιλαμβάνει την επεξεργασία των στατιστικών στοιχείων των ατυχημάτων, την εξαγωγή συμπερασμάτων και τη συνακόλουθη λήψη μέτρων, αλλά και τη συνεχή ενημέρωση των πολιτών για τα αποτελέσματα των δράσεων του προγράμματος, είναι πρωτίστης σημασίας για να έχουμε και άμεσα αποτελέσματα στην πράξη. Αποτελέσματα στην πράξη σημαίνει ταχεία μείωση των οδικών ατυχημάτων και αυτό με τη σειρά του σημαίνει ασφαλείς οδικές μεταφορές και ποιότητα ζωής για όλους μας.