PREVENT (DEVELOP A TRAINING PROGRAMME TO IMPROVE WORK ZONE SAFETY)
Φωτεινή Μίκικη
Επιστημονική Συνεργάτης ΙΜΕΤ
Δρ. Μαρία Μορφουλάκη
Επιστημονική Συνεργάτης ΙΜΕΤ
Περίληψη
Η ασφάλεια στους χώρους εκτέλεσης οδικών έργων είναι ένα σημαντικό κομμάτι της οδικής ασφάλειας που όμως δυστυχώς δεν τυγχάνει πάντα της απαραίτητης προσοχής. Παρ’όλα αυτά, πρόσφατες εξελίξεις στην έρευνα έδωσαν ώθηση στον τομέα αυτό και τα αποτελέσματά τους αποτέλεσαν τη βάση για θέσπιση σχετικής νομοθεσίας και απαραίτητων προδιαγραφών σήμανσης.
Το ερευνητικό έργο PREVENT του Ελληνικού Ινστιτούτου Μεταφορών υπό τη χρηματοδότηση του προγράμματος Leonardo Da Vinci και τη μετέπειτα συγχρηματοδότηση του ΥΠΕΧΩΔΕ έρχεται να απαντήσει στο κενό της εκπαίδευσης όσον αφορά στην οδική ασφάλεια των ζωνών εκτέλεσης έργων επί την οδό. Το εκπαιδευτικό υλικό του PREVENT απευθύνεται στους εργαζόμενους στις ζώνες αυτές, στους επιβλέποντές τους καθώς επίσης και στους οδηγούς.
Η παρούσα εργασία στοχεύει να παρουσιάσει τα αποτελέσματα του έργου, το οποίο οδεύει προς την ολοκλήρωσή του και φιλοδοξεί να ευαισθητοποιήσει πλήθος φορέων στο θέμα της σωστής αντιμετώπισης της οδικής ασφάλειας στις ζώνες εκτέλεσης οδικών έργων.
Η ασφάλεια στους χώρους εκτέλεσης οδικών έργων είναι ένα σημαντικό κομμάτι της οδικής ασφάλειας που όμως δυστυχώς δεν τυγχάνει πάντα της απαραίτητης προσοχής. Παρ’όλα αυτά, πρόσφατες εξελίξεις στην έρευνα έδωσαν ώθηση στον τομέα αυτό και τα αποτελέσματά τους αποτέλεσαν τη βάση για θέσπιση σχετικής νομοθεσίας και απαραίτητων προδιαγραφών σήμανσης.
Το ερευνητικό έργο PREVENT του Ελληνικού Ινστιτούτου Μεταφορών υπό τη χρηματοδότηση του προγράμματος Leonardo Da Vinci και τη μετέπειτα συγχρηματοδότηση του ΥΠΕΧΩΔΕ έρχεται να απαντήσει στο κενό της εκπαίδευσης όσον αφορά στην οδική ασφάλεια των ζωνών εκτέλεσης έργων επί την οδό. Το εκπαιδευτικό υλικό του PREVENT απευθύνεται στους εργαζόμενους στις ζώνες αυτές, στους επιβλέποντές τους καθώς επίσης και στους οδηγούς.
Η παρούσα εργασία στοχεύει να παρουσιάσει τα αποτελέσματα του έργου, το οποίο οδεύει προς την ολοκλήρωσή του και φιλοδοξεί να ευαισθητοποιήσει πλήθος φορέων στο θέμα της σωστής αντιμετώπισης της οδικής ασφάλειας στις ζώνες εκτέλεσης οδικών έργων.
Λέξεις κλειδιά: ζώνες εκτέλεσης οδικών έργων, εκπαίδευση, εργάτες , οδηγοί, προδιαγραφές σήμανσης οδικά εργοτάξια.
1. Εισαγωγή
Η οδική ασφάλεια αποτελεί στη σύγχρονη εποχή έναν από τους μεγαλύτερους τομείς ενδιαφέροντος τόσο σε ερευνητικό όσο και σε επίπεδο μελέτης – εφαρμογής.
Η οδική ασφάλεια αποτελεί στη σύγχρονη εποχή έναν από τους μεγαλύτερους τομείς ενδιαφέροντος τόσο σε ερευνητικό όσο και σε επίπεδο μελέτης – εφαρμογής.
Βασικές συνιστώσες του συγκεκριμένου προβλήματος, αποτελούν η οδός, το όχημα και ο οδηγός.
Αν υποτεθεί ότι οδός και όχημα είναι παράγοντες που μπορούν να βελτιωθούν και να μειωθεί σταδιακά η επιρροή τους στα οδικά ατυχήματα, ο ανθρώπινος παράγοντας που συμμετέχει κατά κύριο λόγο στη διαδικασία της οδήγησης, είναι εντελώς απρόβλεπτος.
Η οδηγική συμπεριφορά δεν είναι απλά η απάντηση στο ερώτημα «έχεις δίπλωμα» ή «ξέρεις να οδηγείς». Ένας καλός χειριστής του μηχανήματος που καλείται αυτοκινούμενο όχημα δεν αποτελεί πάντα και το σωστό οδηγό όσον αφορά στην οδική ασφάλεια. Όπως κάθε άλλη ανθρώπινη αντίδραση και συμπεριφορά, έτσι και η οδήγηση επηρεάζεται από παράγοντες όπως η φυσική και πνευματική κατάσταση (σωματική κούραση, ψυχική κόπωση κ.α.), τα αντανακλαστικά (κυρίως λόγω ηλικίας), αλλά και η γενικότερη παιδεία – εκπαίδευση. Η επίδραση των παραπάνω στην οδική ασφάλεια γίνεται ακόμα πιο κρίσιμη όταν αυτά αλληλεπιδρούν με εξωτερικούς παράγοντες όπως η ξαφνική μεταβολή της γεωμετρίας της οδού λόγω έργων επί του οδοστρώματος δηλαδή στα σημεία εκτέλεσης οδικών έργων.
Τα σημεία όπου εκτελούνται έργα επί την οδό παρουσιάζουν αυξημένη επικινδυνότητα λόγω αλλαγής των συνθηκών κυκλοφορίας, επιπρόσθετης σήμανσης και παρουσίας «εμποδίων» και απαιτούν συγκεκριμένο σχεδιασμό και αντιμετώπιση.
Πρόκειται για περιοχές όπου οι οδηγοί καθίστανται πιο ευάλωτοι σε ατυχήματα αντιμετωπίζοντας αυξημένο ρίσκο και από την άλλη πιο επικίνδυνοι για τρίτους π.χ. για τους εργαζόμενους στα σημεία διέλευσης με έργα σε εξέλιξη.
Η παρούσα εργασία προέρχεται από το ερευνητικό έργο PREVENT «DEVELOP A TRAINING PROGRAMME TO IMPROVE WORK ZONE SAFETY» του Ελληνικού Ινστιτούτου Μεταφορών το οποίο χρηματοδοτείται από το πρόγραμμα Leonardo Da Vinci Vocational Training Programme και συγχρηματοδοτείται από το ΥΠΕΧΩΔΕ. Το έργο αυτό το οποίο ολοκληρώνεται τον Οκτώβριο του 2005, συντονίζεται από το Ινστιτούτο Μεταφορών ενώ στην κοινοπραξία συμμετέχουν ακόμα οι ZAG - Slovenian Building and Civil Engineering Institute (Σλοβενία), SWOV- Institute for Road Safety Research (Ολλανδία), CDV- Transport Research Centre (Δημοκρατία της Τσεχίας), ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Α.Ε και 3M Hellas Limited (Ελλάδα).
Το PREVENT στοχεύει στη δημιουργία ενός εκπαιδευτικού εργαλείου το οποίο θα βοηθήσει στην αναβάθμιση της εκπαίδευσης των οδηγών όσον αφορά στη οδήγηση τους διαμέσου ζωνών εκτέλεσης οδικών έργων αλλά και σε αυτή των εργαζομένων όσον αφορά στη δημιουργία των κατάλληλων προϋποθέσεων για την ασφαλή διέλευση και εργασία στις ζώνες αυτέ
Αν υποτεθεί ότι οδός και όχημα είναι παράγοντες που μπορούν να βελτιωθούν και να μειωθεί σταδιακά η επιρροή τους στα οδικά ατυχήματα, ο ανθρώπινος παράγοντας που συμμετέχει κατά κύριο λόγο στη διαδικασία της οδήγησης, είναι εντελώς απρόβλεπτος.
Η οδηγική συμπεριφορά δεν είναι απλά η απάντηση στο ερώτημα «έχεις δίπλωμα» ή «ξέρεις να οδηγείς». Ένας καλός χειριστής του μηχανήματος που καλείται αυτοκινούμενο όχημα δεν αποτελεί πάντα και το σωστό οδηγό όσον αφορά στην οδική ασφάλεια. Όπως κάθε άλλη ανθρώπινη αντίδραση και συμπεριφορά, έτσι και η οδήγηση επηρεάζεται από παράγοντες όπως η φυσική και πνευματική κατάσταση (σωματική κούραση, ψυχική κόπωση κ.α.), τα αντανακλαστικά (κυρίως λόγω ηλικίας), αλλά και η γενικότερη παιδεία – εκπαίδευση. Η επίδραση των παραπάνω στην οδική ασφάλεια γίνεται ακόμα πιο κρίσιμη όταν αυτά αλληλεπιδρούν με εξωτερικούς παράγοντες όπως η ξαφνική μεταβολή της γεωμετρίας της οδού λόγω έργων επί του οδοστρώματος δηλαδή στα σημεία εκτέλεσης οδικών έργων.
Τα σημεία όπου εκτελούνται έργα επί την οδό παρουσιάζουν αυξημένη επικινδυνότητα λόγω αλλαγής των συνθηκών κυκλοφορίας, επιπρόσθετης σήμανσης και παρουσίας «εμποδίων» και απαιτούν συγκεκριμένο σχεδιασμό και αντιμετώπιση.
Πρόκειται για περιοχές όπου οι οδηγοί καθίστανται πιο ευάλωτοι σε ατυχήματα αντιμετωπίζοντας αυξημένο ρίσκο και από την άλλη πιο επικίνδυνοι για τρίτους π.χ. για τους εργαζόμενους στα σημεία διέλευσης με έργα σε εξέλιξη.
Η παρούσα εργασία προέρχεται από το ερευνητικό έργο PREVENT «DEVELOP A TRAINING PROGRAMME TO IMPROVE WORK ZONE SAFETY» του Ελληνικού Ινστιτούτου Μεταφορών το οποίο χρηματοδοτείται από το πρόγραμμα Leonardo Da Vinci Vocational Training Programme και συγχρηματοδοτείται από το ΥΠΕΧΩΔΕ. Το έργο αυτό το οποίο ολοκληρώνεται τον Οκτώβριο του 2005, συντονίζεται από το Ινστιτούτο Μεταφορών ενώ στην κοινοπραξία συμμετέχουν ακόμα οι ZAG - Slovenian Building and Civil Engineering Institute (Σλοβενία), SWOV- Institute for Road Safety Research (Ολλανδία), CDV- Transport Research Centre (Δημοκρατία της Τσεχίας), ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Α.Ε και 3M Hellas Limited (Ελλάδα).
Το PREVENT στοχεύει στη δημιουργία ενός εκπαιδευτικού εργαλείου το οποίο θα βοηθήσει στην αναβάθμιση της εκπαίδευσης των οδηγών όσον αφορά στη οδήγηση τους διαμέσου ζωνών εκτέλεσης οδικών έργων αλλά και σε αυτή των εργαζομένων όσον αφορά στη δημιουργία των κατάλληλων προϋποθέσεων για την ασφαλή διέλευση και εργασία στις ζώνες αυτέ
2. Στόχοι και εργαλεία επίτευξης τους
Βασικός στόχος του έργου PREVENT είναι η αναβάθμιση της οδικής ασφάλειας στους χώρους εκτέλεσης οδικών έργων μέσω της σωστής και ολοκληρωμένης εκπαίδευσης των συμμετεχόντων σε αυτή. Το μέσο για την επίτευξη του συγκεκριμένου στόχου είναι η δημιουργία εκπαιδευτικού υλικού σε τέτοια μορφή ώστε να είναι ελκυστικό στον εκπαιδευόμενο, κατανοητό και εύχρηστο, το οποίο θα περιέχει όλη την πληροφορία που θα πρέπει να δίδεται σε οδηγούς και εργαζομένους για την αποφυγή ατυχημάτων.
Ο ρόλος της εκπαίδευσης είναι αναμφισβήτητα πολύ σημαντικός στην διαμόρφωση «νοοτροπίας» και «συμπεριφοράς» και γενικότερα στον τρόπο με τον οποίο ο καθένας αντιμετωπίζει τις διάφορες καταστάσεις ενώ θεωρείται ως μοναδική οδός για μετάβαση από τις σωστές πρακτικές και μεθοδολογίες σε ορθές αντανακλαστικές αντιδράσεις. Σε αυτή τη μετάβαση αποσκοπεί και το παρόν έργο.
Το πρόβλημα της οδικής ασφάλειας στις ζώνες εκτέλεσης οδικών έργων είναι διεθνώς οξυμένο. Χιλιάδες ατυχήματα συμβαίνουν καθημερινά στα σημεία αυτά στοιχίζοντας τη ζωή εκατοντάδων ανθρώπων όχι μόνο των επιβαινόντων στα οχήματα αλλά και των εργαζομένων στα οδικά έργα.
Βασικός στόχος του έργου PREVENT είναι η αναβάθμιση της οδικής ασφάλειας στους χώρους εκτέλεσης οδικών έργων μέσω της σωστής και ολοκληρωμένης εκπαίδευσης των συμμετεχόντων σε αυτή. Το μέσο για την επίτευξη του συγκεκριμένου στόχου είναι η δημιουργία εκπαιδευτικού υλικού σε τέτοια μορφή ώστε να είναι ελκυστικό στον εκπαιδευόμενο, κατανοητό και εύχρηστο, το οποίο θα περιέχει όλη την πληροφορία που θα πρέπει να δίδεται σε οδηγούς και εργαζομένους για την αποφυγή ατυχημάτων.
Ο ρόλος της εκπαίδευσης είναι αναμφισβήτητα πολύ σημαντικός στην διαμόρφωση «νοοτροπίας» και «συμπεριφοράς» και γενικότερα στον τρόπο με τον οποίο ο καθένας αντιμετωπίζει τις διάφορες καταστάσεις ενώ θεωρείται ως μοναδική οδός για μετάβαση από τις σωστές πρακτικές και μεθοδολογίες σε ορθές αντανακλαστικές αντιδράσεις. Σε αυτή τη μετάβαση αποσκοπεί και το παρόν έργο.
Το πρόβλημα της οδικής ασφάλειας στις ζώνες εκτέλεσης οδικών έργων είναι διεθνώς οξυμένο. Χιλιάδες ατυχήματα συμβαίνουν καθημερινά στα σημεία αυτά στοιχίζοντας τη ζωή εκατοντάδων ανθρώπων όχι μόνο των επιβαινόντων στα οχήματα αλλά και των εργαζομένων στα οδικά έργα.
Τα συνήθη αίτια είναι η ανάρμοστη οδηγική συμπεριφορά (υψηλές ταχύτητες, μη έγκαιρη αναγνώριση των αλλαγών στην οδό, παραβίαση της σήμανσης κ.α.) αλλά και η ελλιπής και σε πολλές περιπτώσεις ακατάλληλη σήμανση των περιοχών εκτέλεσης οδικών έργων.
Η ύπαρξη συγκεκριμένων προδιαγραφών για τη σήμανση των περιοχών όπου εκτελούνται οδικά έργα είναι εδώ και δεκαετίες δεδομένη στην Αμερική [2],[3] ενώ στην Ευρώπη υπάρχουν συγκεκριμένοι κανονισμοί που ακολουθούνται σε κάθε χώρα. Το Ευρωπαϊκό έργο ARROWS [1] το οποίο χρηματοδοτήθηκε από το 4οΠ.Π.και ολοκληρώθηκε το 1998, έδωσε το έναυσμα για τη δημιουργία Εθνικών προδιαγραφών για σήμανση οδικών έργων τόσο στην Ελλάδα όσο και σε άλλες χώρες της Ευρώπης. Πιο συγκεκριμένα για τον Ελληνικό χώρο, θεσπίστηκαν και δημοσιεύτηκαν το 2002 Ελληνικές προδιαγραφές[4], οι οποίες υιοθέτησαν το περιεχόμενο αλλά και την μορφή των επιλεγμένων παραδειγμάτων τους από το τελικό εγχειρίδιο του ARROWS «Practical Handbook». Τις ίδιες προδιαγραφές υποστήριξε και το ΥΠΕΧΩΔΕ, στις «Οδηγίες Μελετών Οδικών Έργων (ΟΜΟΕ)» και συγκεκριμένα στο Τεύχος 7 «Σήμανση Εκτελούμενων Έργων σε Οδούς (ΟΜΟΕ - ΣΕΕΟ)» τις οποίες δημοσίευσε το ίδιο έτος.
Η ύπαρξη συγκεκριμένων προδιαγραφών για τη σήμανση των περιοχών όπου εκτελούνται οδικά έργα είναι εδώ και δεκαετίες δεδομένη στην Αμερική [2],[3] ενώ στην Ευρώπη υπάρχουν συγκεκριμένοι κανονισμοί που ακολουθούνται σε κάθε χώρα. Το Ευρωπαϊκό έργο ARROWS [1] το οποίο χρηματοδοτήθηκε από το 4οΠ.Π.και ολοκληρώθηκε το 1998, έδωσε το έναυσμα για τη δημιουργία Εθνικών προδιαγραφών για σήμανση οδικών έργων τόσο στην Ελλάδα όσο και σε άλλες χώρες της Ευρώπης. Πιο συγκεκριμένα για τον Ελληνικό χώρο, θεσπίστηκαν και δημοσιεύτηκαν το 2002 Ελληνικές προδιαγραφές[4], οι οποίες υιοθέτησαν το περιεχόμενο αλλά και την μορφή των επιλεγμένων παραδειγμάτων τους από το τελικό εγχειρίδιο του ARROWS «Practical Handbook». Τις ίδιες προδιαγραφές υποστήριξε και το ΥΠΕΧΩΔΕ, στις «Οδηγίες Μελετών Οδικών Έργων (ΟΜΟΕ)» και συγκεκριμένα στο Τεύχος 7 «Σήμανση Εκτελούμενων Έργων σε Οδούς (ΟΜΟΕ - ΣΕΕΟ)» τις οποίες δημοσίευσε το ίδιο έτος.
Παρά τις προσπάθειες τυποποίησης της διαδικασίας σήμανσης των οδικών έργων και παρά τις συγκεκριμένες και επιβεβλημένες πρακτικές, τα περισσότερα οδικά έργα συνεχίζουν να μην τις ακολουθούν μη τοποθετώντας ούτε την απολύτως αναγκαία σήμανση ενώ οι περισσότεροι οδηγοί δεν μπορούν να αναγνωρίσουν την ύπαρξη εργοταξιακής ζώνης επί της οδού και δεν γνωρίζουν τη κατάλληλη συμπεριφορά σε αυτές. Οι λόγοι είναι πολλοί και μπορούν να συνοψιστούν στους εξής:
Η ορθή σήμανση των οδικών έργων έχει σημαντικό κόστος
Η ύπαρξη των προδιαγραφών δεν είναι ακόμα γνωστή σε πολλές εταιρείες κατασκευών
Ο έλεγχος για την τήρηση των προδιαγραφών δεν είναι όσο συχνός θα έπρεπε και οι κυρώσεις δεν είναι αυστηρές
Η έλλειψη σωστής πληροφόρησης των εργαζομένων για τους κινδύνους που εγκυμονεί η ελλιπής και ακατάλληλη σήμανση
Η εκπαίδευση των οδηγών δεν περιλαμβάνει την αντιμετώπιση παρόμοιων συνθηκών οδήγησης.
Την αντιμετώπιση των παραπάνω προβλημάτων θα πρέπει να αναζητήσει κανείς στην ενημέρωση – εκπαίδευση των εμπλεκομένων στα οδικά έργα καθώς και των διερχόμενων οδηγών και δευτερευόντως στην σωστή αστυνόμευση. Αρχικά, η ενασχόληση ενός έργου με το συγκεκριμένο αντικείμενο και η δημιουργία εκπαιδευτικού υλικού που αφορά στις προδιαγραφές σήμανσης βοηθά στη γνωστοποίηση του προβλήματος και στην ανάδειξη της ανάγκης για δραστικά μέτρα επίλυσης του.
Το έργο PREVENT στα πλαίσια της διαδικασίας διάχυσης των αποτελεσμάτων του έχει δημιουργήσει ενημερωτικό video, φυλλάδια και ιστοχώρο ενώ έχει οργανώσει δύο ημερίδες καθώς και τρία εκπαιδευτικά σεμινάρια, διαχέοντας με τον τρόπο αυτό τα αποτελέσματα του που αφορούν στην επισήμανση του προβλήματος αλλά και στη λύση του μέσω της εκπαίδευσης. Με τον τρόπο αυτό, συμπληρώνει την ερευνητική προσπάθεια του έργου ARROWS αλλά και τις εθνικές προδιαγραφές δημιουργώντας ένα κανάλι διάχυσης της γνώσης για σωστή οδική σήμανση μέσω προηγμένων εκπαιδευτικών εργαλείων.
Πιο συγκεκριμένα, οι προδιαγραφές αποτέλεσαν το περιεχόμενο ενός πολυμεσικού εργαλείου (multimedia tool) το οποίο λειτουργεί σε περιβάλλον Η/Υ και δίνει με σαφή, κατανοητό και παραστατικό τρόπο τις κατάλληλες πληροφορίες για την σωστή τοποθέτηση, επιτήρηση και συντήρηση των πινακίδων και των άλλων σχετικών στοιχείων που απαιτούνται για το καθορισμό τη λειτουργία και την αναγνώριση των ζωνών οδικών έργων.
Το εκπαιδευτικό αυτό πρόγραμμα, διακρίνει τις ανάγκες εκπαίδευσης στις τρεις κατηγορίες εμπλεκόμενων στα ατυχήματα – οδηγοί, εργάτες και επιβλέποντες- δίνοντας για την κάθε ομάδα-στόχο κατάλληλές πληροφορίες. Απευθύνεται κυρίως στους εκπαιδευτές οδηγών και στους υπευθύνους εργοταξίων επί την οδό και η εκπαιδευτική διαδικασία περιλαμβάνει θεωρητική κατάρτιση συνοδεία και κατάλληλου εγχειριδίου και εκπαιδευτικού βίντεο καθώς και πρακτική εξάσκηση των εκπαιδευομένων με τη βοήθεια του πολυμεσικού εργαλείου.
Το αντικείμενο του υλικού αυτού καθοδηγεί τους οδηγούς στο τι να περιμένουν ως προς τη σήμανση στα σημεία αυτά και πως να συμπεριφερθούν καθώς θα τα προσεγγίζουν, προσπαθώντας να μειώσουν όσο το δυνατόν περισσότερο το χρόνο αντίδρασης τους και ως αποτέλεσμα το κίνδυνο πρόκλησης ατυχήματος.
Η ύπαρξη των προδιαγραφών δεν είναι ακόμα γνωστή σε πολλές εταιρείες κατασκευών
Ο έλεγχος για την τήρηση των προδιαγραφών δεν είναι όσο συχνός θα έπρεπε και οι κυρώσεις δεν είναι αυστηρές
Η έλλειψη σωστής πληροφόρησης των εργαζομένων για τους κινδύνους που εγκυμονεί η ελλιπής και ακατάλληλη σήμανση
Η εκπαίδευση των οδηγών δεν περιλαμβάνει την αντιμετώπιση παρόμοιων συνθηκών οδήγησης.
Την αντιμετώπιση των παραπάνω προβλημάτων θα πρέπει να αναζητήσει κανείς στην ενημέρωση – εκπαίδευση των εμπλεκομένων στα οδικά έργα καθώς και των διερχόμενων οδηγών και δευτερευόντως στην σωστή αστυνόμευση. Αρχικά, η ενασχόληση ενός έργου με το συγκεκριμένο αντικείμενο και η δημιουργία εκπαιδευτικού υλικού που αφορά στις προδιαγραφές σήμανσης βοηθά στη γνωστοποίηση του προβλήματος και στην ανάδειξη της ανάγκης για δραστικά μέτρα επίλυσης του.
Το έργο PREVENT στα πλαίσια της διαδικασίας διάχυσης των αποτελεσμάτων του έχει δημιουργήσει ενημερωτικό video, φυλλάδια και ιστοχώρο ενώ έχει οργανώσει δύο ημερίδες καθώς και τρία εκπαιδευτικά σεμινάρια, διαχέοντας με τον τρόπο αυτό τα αποτελέσματα του που αφορούν στην επισήμανση του προβλήματος αλλά και στη λύση του μέσω της εκπαίδευσης. Με τον τρόπο αυτό, συμπληρώνει την ερευνητική προσπάθεια του έργου ARROWS αλλά και τις εθνικές προδιαγραφές δημιουργώντας ένα κανάλι διάχυσης της γνώσης για σωστή οδική σήμανση μέσω προηγμένων εκπαιδευτικών εργαλείων.
Πιο συγκεκριμένα, οι προδιαγραφές αποτέλεσαν το περιεχόμενο ενός πολυμεσικού εργαλείου (multimedia tool) το οποίο λειτουργεί σε περιβάλλον Η/Υ και δίνει με σαφή, κατανοητό και παραστατικό τρόπο τις κατάλληλες πληροφορίες για την σωστή τοποθέτηση, επιτήρηση και συντήρηση των πινακίδων και των άλλων σχετικών στοιχείων που απαιτούνται για το καθορισμό τη λειτουργία και την αναγνώριση των ζωνών οδικών έργων.
Το εκπαιδευτικό αυτό πρόγραμμα, διακρίνει τις ανάγκες εκπαίδευσης στις τρεις κατηγορίες εμπλεκόμενων στα ατυχήματα – οδηγοί, εργάτες και επιβλέποντες- δίνοντας για την κάθε ομάδα-στόχο κατάλληλές πληροφορίες. Απευθύνεται κυρίως στους εκπαιδευτές οδηγών και στους υπευθύνους εργοταξίων επί την οδό και η εκπαιδευτική διαδικασία περιλαμβάνει θεωρητική κατάρτιση συνοδεία και κατάλληλου εγχειριδίου και εκπαιδευτικού βίντεο καθώς και πρακτική εξάσκηση των εκπαιδευομένων με τη βοήθεια του πολυμεσικού εργαλείου.
Το αντικείμενο του υλικού αυτού καθοδηγεί τους οδηγούς στο τι να περιμένουν ως προς τη σήμανση στα σημεία αυτά και πως να συμπεριφερθούν καθώς θα τα προσεγγίζουν, προσπαθώντας να μειώσουν όσο το δυνατόν περισσότερο το χρόνο αντίδρασης τους και ως αποτέλεσμα το κίνδυνο πρόκλησης ατυχήματος.
Όσον αφορά δε στο προσωπικό που εργάζεται στα οδικά έργα, θα αναβαθμίσει την εκπαίδευση του με τη χρήση ειδικών εκπαιδευτικών εργαλείών και υλικού, που θα βοηθήσει στην σωστή τοποθέτηση της προσωρινής σήμανσης που χρησιμοποιείται για την εκτροπή της κυκλοφορίας στα σημεία αυτά ενώ ταυτόχρονα θα τους ενημερώσει και για τη συνέργεια της δικής τους παρουσίας με την συμπεριφορά των διερχόμενων οδηγών. Στο τέλος της θεωρητικής εκπαίδευσης υπάρχουν γραφικές ασκήσεις επί της οθόνης, στις οποίες ο εκπαιδευόμενος καλείται με τη χρήση του ποντικιού του Η/Υ του να «στήσει» μια ζώνη οδικών έργων αναγνωρίζοντας τη σωστή θέση και το σωστό είδος της πινακίδας που θα πρέπει να χρησιμοποιήσει σε κάθε περίπτωση.
Η αξιολόγηση των ασκήσεων δείχνει και το επίπεδο κατανόησης του εκπαιδευτικού υλικού. Στόχος είναι μέσω της επανάληψης να επέλθει η εξοικείωση αφενός των οδηγών με το περιβάλλον μιας ζώνης οδικού έργου και με τις αντιδράσεις που θα πρέπει αυτοί να έχουν κατά την οδήγηση μέσα σε αυτή, αφετέρου των εργαζομένων με τον τρόπο σήμανσης του οδικού τμήματος που βρίσκονται ώστε να εργάζονται μέσα σε ένα ασφαλές περιβάλλον.
Το εκπαιδευτικό εργαλείο αποτελεί το βασικό μέσο για την επίτευξη των στόχων του έργου και η πιλοτική εφαρμογή που πραγματοποιείται στα πλαίσια αυτού δίδει πολύτιμες ενδείξεις για την αποδοχή του από τις ομάδες στόχους ενώ καταδεικνύει τυχόν περιθώρια βελτίωσής του.
3. Εφαρμογή των αποτελεσμάτων του έργου
Η αποτελεσματικότητα των μέτρων για τη βελτίωση της οδικής ασφάλειας έχει μελετηθεί από ερευνητές ευρέως και ποικίλει μεταξύ της βελτίωσης οδικού περιβάλλοντος και οχημάτων, εισαγωγής νέων τεχνολογιών, καταπολέμησης της οδήγησης υπό την επίρροια αλκοόλ ή της εντατικοποίησης της αστυνόμευσης για πάταξη της παραβατικότητας. Η συμβολή των εκπαιδευτικών εργαλείων του PREVENT στη βελτίωση της οδικής ασφάλειας, αποκαλύπτεται με τις ακόλουθες πιθανές εφαρμογές τους.
Αρχικά, η συνδρομή τους στην ομάδα-στόχο «οδηγοί» έγκειται στη δυνατότητα τροποποίησης του εκπαιδευτικού μηχανισμού των υποψήφιων οδηγών ώστε να λαμβάνουν με καινοτόμους τρόπους γνώσεις για την ιδιαίτερη περίπτωση οδηγικής συμπεριφοράς σε ζώνες εκτέλεσης έργων. Κάτι τέτοιο είναι δυνατόν στα πλαίσια της βασικής τους εκπαίδευσης, ώστε να συνειδητοποιούν τη σημασία της επικινδυνότητας των περιοχών αυτών ως ένα μέρος της υποχρεωτικής κατάρτισης σε θέματα σήμανσης και συμπεριφοράς και να μην υποτιμούν παρόμοιες καταστάσεις. Η διάχυση του προϊόντος του έργου στο 11ο Διεθνές Συνέδριο Εκπαιδευτών Οδήγησης θα έχει ως στόχο να γνωστοποιηθεί ευρέως η ύπαρξή του, να γίνει επίδειξή του και ενδεχόμενη υιοθέτησή τους στις πρακτικές των εκπαιδευτών διεθνώς.
Ακόμη, οι αρμόδιοι φορείς του Υπουργείου Μεταφορών, θα μπορούσαν να εξετάσουν την ενσωμάτωση στοιχείων που αφορούν στη σήμανση και οδηγική συμπεριφορά στις ζώνες εκτέλεσης οδικών έργων στα σχετικά εγχειρίδια κατάρτισης υποψήφιων οδηγών και στις αντίστοιχες εξετάσεις απόκτησης διπλώματος οδήγησης.
Από την άλλη μεριά, ο τεχνικός κόσμος που καθημερινά αντιμετωπίζει θέματα ασφάλειας των εργαζομένων, θα έχει στη διάθεσή του ένα πολύτιμο εργαλείο ώστε εκπαιδεύσει το προσωπικό και να το καταστήσει λιγότερο ευάλωτο σε ατυχήματα. Αυτό θα επιφέρει πέρα από τη μείωση κινδύνου τραυματισμών και υλικών ζημιών και απτά «επιχειρησιακά» οφέλη με την έννοια της απρόσκοπτης λειτουργίας των εργοταξίων επί της οδού.
Η Πολιτεία από την πλευρά της, έχοντας ως παράδειγμα το προτεινόμενο εκπαιδευτικό πρόγραμμα του PREVENT θα μπορέσει να επιβάλει σχετικά προγράμματα επιμόρφωσης εργατών και επιβλεπόντων ενθαρρύνοντας τη συνεργασία όλων των εμπλεκόμενων φορέων, διευθύνσεων ελέγχου και συντήρησης έργων, τροχαίας, εργοταξιαρχών και εκπαιδευτών οδηγών ώστε η συνέργεια όλων να φέρει καρπούς.
Τέλος, όσον αφορά στη διαμόρφωση σωστής οδηγικής συμπεριφοράς το PREVENT θα προσπαθήσει να δώσει έναυσμα για μια σειρά προγραμμάτων κυκλοφοριακής αγωγής που απευθύνονται σε νέους. Η νέα γενιά, ως πιο εξοικειωμένη και με τα πολυμέσα, αποτελεί ομάδα – στόχο για τη διαμόρφωση νέας κουλτούρας οδηγών.
Σε μια προσπάθεια ανίχνευσης της καταλληλότητας των προϊόντων του έργου, πραγματοποιήθηκε πιλοτική εφαρμογή εκπαιδευτικών συνεδριών σε διαφορετικές ομάδες –στόχους σε δύο διαφορετικές χώρες της κοινοπραξίας, την Ελλάδα για την ομάδα-στόχο «οδηγοί» και τη Σλοβενία για τους «εργαζόμενους σε οδικά έργα».
Εντός του Σεπτεμβρίου 2005, πιλοτικό εκπαιδευτικό σεμινάριο πραγματοποιήθηκε στη Θεσσαλονίκη με κοινό εκπαιδευτές οδηγών. Οι τελευταίοι παρακολούθησαν την πιλοτική εφαρμογή του εκπαιδευτικού προγράμματος που απευθύνεται στους οδηγούς που διέρχονται από ζώνες εκτέλεσης έργων. Πραγματοποιήθηκαν εισηγήσεις στο θεωρητικό μέρος του προγράμματος και στη συνέχεια παρουσιάστηκε το διαδραστικό εκπαιδευτικό εργαλείο του PREVENT. Αναλύθηκαν τυπικές εφαρμογές περιπτώσεων ζωνών εκτέλεσης έργου με την αντίστοιχη σήμανση. Στο τέλος του προγράμματος, ο κάθε εκπαιδευόμενος πραγματοποίησε προσωπικό τεστ γνώσεων, χρησιμοποιώντας ατομικά το εκπαιδευτικό εργαλείο, μελετώντας τις ασκήσεις και ελέγχοντας την ορθότητα των απαντήσεών του. Στο τέλος, πραγματοποιήθηκε αξιολόγηση του προγράμματος ενώ είναι σε εξέλιξη η επεξεργασία της.
Αντίστοιχο πιλοτικό εκπαιδευτικό σεμινάριο πραγματοποιήθηκε την ίδια περίοδο και στην Λιουμπλιάνα της Σλοβενίας, απευθυνόμενο σε προσωπικό που εργάζεται σε οδικά έργα. Τα αποτελέσματα της αξιολόγησης αναμένονται με μεγάλο ενδιαφέρον, ιδιαίτερα λόγω της επικείμενης υλοποίησης ανάλογων σεμιναρίων στην Ελλάδα σε συνεργασία με το ΥΠΕΧΩΔΕ.
Το PREVENT δεν φιλοδοξεί να αποτελέσει το μοναδικό εκπαιδευτικό εργαλείο στο χώρο οδικής ασφάλειας, αλλά επιθυμία της ομάδας εργασίας είναι να δοθεί έναυσμα για άλλες ενέργειες στον τομέα αυτό, απευθυνόμενο σε διαφορετικές ομάδες-στόχους.
Προϋπόθεση αποτελεί βεβαίως η ευαισθητοποίηση σε εθνικό και ευρωπαϊκό επίπεδο των εμπλεκόμενων φορέων ώστε να δράσουν ουσιαστικά για τη διάταξη του προβλήματος της οδικής ασφάλειας, χρηματοδοτώντας ερευνητικές δουλειές, προωθώντας τα αποτελέσματά τους, υιοθετώντας αλλαγές σε νομοθεσία, επιβάλλοντας καλές πρακτικές και ενθαρρύνοντας νέες πρωτοβουλίες. Η εκπαίδευση μπορεί να αποτελέσει τη λύση για τα χρόνια θλιβερά στατιστικά στον τομέα της οδικής ασφάλειας και είναι καιρός να επενδύσουμε σε αυτή.
4. Συμπεράσματα
Οι στατιστικές ατυχημάτων καταδεικνύουν ότι η ασφαλής διέλευση οχημάτων διαμέσου ζωνών εκτέλεσης οδικών έργων είναι ένα αδύνατο σημείο στα προγράμματα κυκλοφοριακής ασφάλειας τόσο σε ευρωπαϊκό όσο και σε εθνικό επίπεδο. Παρόλο που είναι προφανές ότι ιδιαίτερη προσοχή πρέπει να δοθεί στο σχεδιασμό και την εφαρμογή ελέγχων, δεν υπάρχουν πρότυπα για την οδική ασφάλεια σε ζώνες εκτέλεσης έργων, ευρέως υιοθετημένα σε ευρωπαϊκό επίπεδο γι’αυτό, ευρωπαϊκές συνεργασίες πρέπει να δώσουν ώθηση για δράσεις.
Σε μια εποχή που τα έργα οδικής υποδομής στην Ελλάδα κορυφώνονται και η οδική ασφάλεια εξακολουθεί να αποτελεί πληγή, η ανάγκη για θέσπιση κανόνων και υιοθέτηση προδιαγραφών είναι προφανής. Απαραίτητη όμως προβάλει η εξοικείωση και εκπαίδευση των εμπλεκόμενων φορέων ώστε να είναι ουσιώδης και εποικοδομητική η εφαρμογή της νομοθεσίας. Είναι χρέος τόσο των συγκοινωνιολόγων να προωθήσουν σχετικές δράσεις αλλά και της Πολιτείας να προνοήσει και να μεριμνήσει για την κατάρτιση στον τομέα αυτό. Η συμβολή της «παιδείας» μπορεί να αποδειχθεί καθοριστική ακόμη και σωτήρια και στον τομέα της οδικής ασφάλειας.
Η εργασία αυτή περιγράφει τελικά αποτελέσματα του έργου PREVENT με την πρόθεση να προάγει τη σχετική συζήτηση γνωστοποιώντας στο ευρύ κοινό τις υπάρχουσες προδιαγραφές και προτείνοντας ένα τρόπο εξοικείωσης των εμπλεκόμενων φορέων μέσω καινοτόμων εκπαιδευτικών εργαλείων. Φιλοδοξεί να αποτελέσει μια αφετηρία για να δοθεί προσοχή στην οδική ασφάλεια σε ζώνες εκτέλεσης οδικών έργων και να παρέχει τη βάση για την εδραίωση εκπαιδευτικών προγραμμάτων στον τομέα της ασφάλειας.
Η αξιολόγηση των ασκήσεων δείχνει και το επίπεδο κατανόησης του εκπαιδευτικού υλικού. Στόχος είναι μέσω της επανάληψης να επέλθει η εξοικείωση αφενός των οδηγών με το περιβάλλον μιας ζώνης οδικού έργου και με τις αντιδράσεις που θα πρέπει αυτοί να έχουν κατά την οδήγηση μέσα σε αυτή, αφετέρου των εργαζομένων με τον τρόπο σήμανσης του οδικού τμήματος που βρίσκονται ώστε να εργάζονται μέσα σε ένα ασφαλές περιβάλλον.
Το εκπαιδευτικό εργαλείο αποτελεί το βασικό μέσο για την επίτευξη των στόχων του έργου και η πιλοτική εφαρμογή που πραγματοποιείται στα πλαίσια αυτού δίδει πολύτιμες ενδείξεις για την αποδοχή του από τις ομάδες στόχους ενώ καταδεικνύει τυχόν περιθώρια βελτίωσής του.
3. Εφαρμογή των αποτελεσμάτων του έργου
Η αποτελεσματικότητα των μέτρων για τη βελτίωση της οδικής ασφάλειας έχει μελετηθεί από ερευνητές ευρέως και ποικίλει μεταξύ της βελτίωσης οδικού περιβάλλοντος και οχημάτων, εισαγωγής νέων τεχνολογιών, καταπολέμησης της οδήγησης υπό την επίρροια αλκοόλ ή της εντατικοποίησης της αστυνόμευσης για πάταξη της παραβατικότητας. Η συμβολή των εκπαιδευτικών εργαλείων του PREVENT στη βελτίωση της οδικής ασφάλειας, αποκαλύπτεται με τις ακόλουθες πιθανές εφαρμογές τους.
Αρχικά, η συνδρομή τους στην ομάδα-στόχο «οδηγοί» έγκειται στη δυνατότητα τροποποίησης του εκπαιδευτικού μηχανισμού των υποψήφιων οδηγών ώστε να λαμβάνουν με καινοτόμους τρόπους γνώσεις για την ιδιαίτερη περίπτωση οδηγικής συμπεριφοράς σε ζώνες εκτέλεσης έργων. Κάτι τέτοιο είναι δυνατόν στα πλαίσια της βασικής τους εκπαίδευσης, ώστε να συνειδητοποιούν τη σημασία της επικινδυνότητας των περιοχών αυτών ως ένα μέρος της υποχρεωτικής κατάρτισης σε θέματα σήμανσης και συμπεριφοράς και να μην υποτιμούν παρόμοιες καταστάσεις. Η διάχυση του προϊόντος του έργου στο 11ο Διεθνές Συνέδριο Εκπαιδευτών Οδήγησης θα έχει ως στόχο να γνωστοποιηθεί ευρέως η ύπαρξή του, να γίνει επίδειξή του και ενδεχόμενη υιοθέτησή τους στις πρακτικές των εκπαιδευτών διεθνώς.
Ακόμη, οι αρμόδιοι φορείς του Υπουργείου Μεταφορών, θα μπορούσαν να εξετάσουν την ενσωμάτωση στοιχείων που αφορούν στη σήμανση και οδηγική συμπεριφορά στις ζώνες εκτέλεσης οδικών έργων στα σχετικά εγχειρίδια κατάρτισης υποψήφιων οδηγών και στις αντίστοιχες εξετάσεις απόκτησης διπλώματος οδήγησης.
Από την άλλη μεριά, ο τεχνικός κόσμος που καθημερινά αντιμετωπίζει θέματα ασφάλειας των εργαζομένων, θα έχει στη διάθεσή του ένα πολύτιμο εργαλείο ώστε εκπαιδεύσει το προσωπικό και να το καταστήσει λιγότερο ευάλωτο σε ατυχήματα. Αυτό θα επιφέρει πέρα από τη μείωση κινδύνου τραυματισμών και υλικών ζημιών και απτά «επιχειρησιακά» οφέλη με την έννοια της απρόσκοπτης λειτουργίας των εργοταξίων επί της οδού.
Η Πολιτεία από την πλευρά της, έχοντας ως παράδειγμα το προτεινόμενο εκπαιδευτικό πρόγραμμα του PREVENT θα μπορέσει να επιβάλει σχετικά προγράμματα επιμόρφωσης εργατών και επιβλεπόντων ενθαρρύνοντας τη συνεργασία όλων των εμπλεκόμενων φορέων, διευθύνσεων ελέγχου και συντήρησης έργων, τροχαίας, εργοταξιαρχών και εκπαιδευτών οδηγών ώστε η συνέργεια όλων να φέρει καρπούς.
Τέλος, όσον αφορά στη διαμόρφωση σωστής οδηγικής συμπεριφοράς το PREVENT θα προσπαθήσει να δώσει έναυσμα για μια σειρά προγραμμάτων κυκλοφοριακής αγωγής που απευθύνονται σε νέους. Η νέα γενιά, ως πιο εξοικειωμένη και με τα πολυμέσα, αποτελεί ομάδα – στόχο για τη διαμόρφωση νέας κουλτούρας οδηγών.
Σε μια προσπάθεια ανίχνευσης της καταλληλότητας των προϊόντων του έργου, πραγματοποιήθηκε πιλοτική εφαρμογή εκπαιδευτικών συνεδριών σε διαφορετικές ομάδες –στόχους σε δύο διαφορετικές χώρες της κοινοπραξίας, την Ελλάδα για την ομάδα-στόχο «οδηγοί» και τη Σλοβενία για τους «εργαζόμενους σε οδικά έργα».
Εντός του Σεπτεμβρίου 2005, πιλοτικό εκπαιδευτικό σεμινάριο πραγματοποιήθηκε στη Θεσσαλονίκη με κοινό εκπαιδευτές οδηγών. Οι τελευταίοι παρακολούθησαν την πιλοτική εφαρμογή του εκπαιδευτικού προγράμματος που απευθύνεται στους οδηγούς που διέρχονται από ζώνες εκτέλεσης έργων. Πραγματοποιήθηκαν εισηγήσεις στο θεωρητικό μέρος του προγράμματος και στη συνέχεια παρουσιάστηκε το διαδραστικό εκπαιδευτικό εργαλείο του PREVENT. Αναλύθηκαν τυπικές εφαρμογές περιπτώσεων ζωνών εκτέλεσης έργου με την αντίστοιχη σήμανση. Στο τέλος του προγράμματος, ο κάθε εκπαιδευόμενος πραγματοποίησε προσωπικό τεστ γνώσεων, χρησιμοποιώντας ατομικά το εκπαιδευτικό εργαλείο, μελετώντας τις ασκήσεις και ελέγχοντας την ορθότητα των απαντήσεών του. Στο τέλος, πραγματοποιήθηκε αξιολόγηση του προγράμματος ενώ είναι σε εξέλιξη η επεξεργασία της.
Αντίστοιχο πιλοτικό εκπαιδευτικό σεμινάριο πραγματοποιήθηκε την ίδια περίοδο και στην Λιουμπλιάνα της Σλοβενίας, απευθυνόμενο σε προσωπικό που εργάζεται σε οδικά έργα. Τα αποτελέσματα της αξιολόγησης αναμένονται με μεγάλο ενδιαφέρον, ιδιαίτερα λόγω της επικείμενης υλοποίησης ανάλογων σεμιναρίων στην Ελλάδα σε συνεργασία με το ΥΠΕΧΩΔΕ.
Το PREVENT δεν φιλοδοξεί να αποτελέσει το μοναδικό εκπαιδευτικό εργαλείο στο χώρο οδικής ασφάλειας, αλλά επιθυμία της ομάδας εργασίας είναι να δοθεί έναυσμα για άλλες ενέργειες στον τομέα αυτό, απευθυνόμενο σε διαφορετικές ομάδες-στόχους.
Προϋπόθεση αποτελεί βεβαίως η ευαισθητοποίηση σε εθνικό και ευρωπαϊκό επίπεδο των εμπλεκόμενων φορέων ώστε να δράσουν ουσιαστικά για τη διάταξη του προβλήματος της οδικής ασφάλειας, χρηματοδοτώντας ερευνητικές δουλειές, προωθώντας τα αποτελέσματά τους, υιοθετώντας αλλαγές σε νομοθεσία, επιβάλλοντας καλές πρακτικές και ενθαρρύνοντας νέες πρωτοβουλίες. Η εκπαίδευση μπορεί να αποτελέσει τη λύση για τα χρόνια θλιβερά στατιστικά στον τομέα της οδικής ασφάλειας και είναι καιρός να επενδύσουμε σε αυτή.
4. Συμπεράσματα
Οι στατιστικές ατυχημάτων καταδεικνύουν ότι η ασφαλής διέλευση οχημάτων διαμέσου ζωνών εκτέλεσης οδικών έργων είναι ένα αδύνατο σημείο στα προγράμματα κυκλοφοριακής ασφάλειας τόσο σε ευρωπαϊκό όσο και σε εθνικό επίπεδο. Παρόλο που είναι προφανές ότι ιδιαίτερη προσοχή πρέπει να δοθεί στο σχεδιασμό και την εφαρμογή ελέγχων, δεν υπάρχουν πρότυπα για την οδική ασφάλεια σε ζώνες εκτέλεσης έργων, ευρέως υιοθετημένα σε ευρωπαϊκό επίπεδο γι’αυτό, ευρωπαϊκές συνεργασίες πρέπει να δώσουν ώθηση για δράσεις.
Σε μια εποχή που τα έργα οδικής υποδομής στην Ελλάδα κορυφώνονται και η οδική ασφάλεια εξακολουθεί να αποτελεί πληγή, η ανάγκη για θέσπιση κανόνων και υιοθέτηση προδιαγραφών είναι προφανής. Απαραίτητη όμως προβάλει η εξοικείωση και εκπαίδευση των εμπλεκόμενων φορέων ώστε να είναι ουσιώδης και εποικοδομητική η εφαρμογή της νομοθεσίας. Είναι χρέος τόσο των συγκοινωνιολόγων να προωθήσουν σχετικές δράσεις αλλά και της Πολιτείας να προνοήσει και να μεριμνήσει για την κατάρτιση στον τομέα αυτό. Η συμβολή της «παιδείας» μπορεί να αποδειχθεί καθοριστική ακόμη και σωτήρια και στον τομέα της οδικής ασφάλειας.
Η εργασία αυτή περιγράφει τελικά αποτελέσματα του έργου PREVENT με την πρόθεση να προάγει τη σχετική συζήτηση γνωστοποιώντας στο ευρύ κοινό τις υπάρχουσες προδιαγραφές και προτείνοντας ένα τρόπο εξοικείωσης των εμπλεκόμενων φορέων μέσω καινοτόμων εκπαιδευτικών εργαλείων. Φιλοδοξεί να αποτελέσει μια αφετηρία για να δοθεί προσοχή στην οδική ασφάλεια σε ζώνες εκτέλεσης οδικών έργων και να παρέχει τη βάση για την εδραίωση εκπαιδευτικών προγραμμάτων στον τομέα της ασφάλειας.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου