Της Ντίνας Καράτζιου
Νομικός με έντονη δημόσια παρουσία, συντονιστής του Επιστημονικού Forum «Στο επίκεντρο ο Άνθρωπος», ο κ. Τάκης Αλεξανδράκης, μιλάει στο ecopress και εξηγεί πως το θεμελιώδες δικαίωμα της προσβασιμότητας τόσο στο κτιριακό απόθεμα της χώρας, όσο και ως προαπαιτούμενο ισότιμης πρόσβασης στην εκπαίδευση, την αγορά εργασίας, τις δημόσιες υπηρεσίες, τον πολιτισμό, την ελεύθερη μετακίνηση εν γένει… «πήρε αναβολή για άλλα δύο χρόνια».
Εξηγεί, γιατί με την εκπνοή του 2020, κάθε δημόσιο και ιδιωτικό κτίριο στο οποίο δεν πραγματοποιήθηκαν οι αναγκαίες παρεμβάσεις που θα εξασφάλιζαν την πλήρη προσβασιμότητα πολιτών με αναπηρία θα κηρύσσονταν αυθαίρετο βάσει της ισχύουσας νομοθεσίας.
Αναφέρει πως ο Νέος Οικοδομικός Κανονισμός (Ν. 4067) που ψηφίστηκε το 2012, απετέλεσε σταθμό για την προσβασιμότητα για όλους στο δομημένο περιβάλλον, στους κοινόχρηστους χώρους, τα δημόσια και ιδιωτικά κτίρια.
Η 8ετής αναστολή εφαρμογής του που περατώθηκε στις 31-12-2019 έδινε τα νομικά όπλα σε όσους θίγονται από την έλλειψη προσβάσιμων υποδομών να καταγγείλουν, να ενάγουν το ελληνικό κράτος για την ολιγωρία του και να διεκδικήσουν αποζημιώσεις μέχρι την συμμόρφωση του στο γράμμα του νόμου.
Η ελπίδα να κλείσει σιγά σιγά η “ανοιχτή φυλακή” στην οποία έχουν όλοι οι εμποδιζόμενοι άνθρωποι, οι ηλικιωμένοι και οι άνθρωποι με αναπηρία καταδικαστεί να ζουν, περιορισμένοι στα στενά χωρικά πλαίσια εντός των οποίων μπορούν να κινούνται, εξαιτίας της έλλειψης προσβάσιμων υποδομών, τρεμοσβήνει.
Ειδικά μετά την νέα αναστολή της εφαρμογής του ΝΟΚ που πρόσφατα νομοθετήθηκε με τον Ν. 4782/2021 που έλαβε 158 ψήφους από την ελληνική Βουλή, ευλόγως αναρωτιέται κανείς, αν στο τέλος θα βρούμε πατέντα να καταργήσουμε και την προσβασιμότητα. Εκφράζει ακόμη την ανησυχία του για το θολό, απροσπέλαστο μέλλον της χώρας. Τέλος, εξηγεί τι εστί προσβασιμότητα και πως μας αφορά όλους, ενώ αναλύει πως αυτή μπορεί να αποτελέσει ισχυρό μοχλό ανάπτυξης για τη χώρα, με αιχμή τον «τουρισμό για όλους».
ΕΡ. Μπορείτε να μας δώσετε τον ορισμό της προσβασιμότητας; Σε επίπεδο πολεοδομικού σχεδιασμού, αγαθών και υπηρεσιών;
ΑΠ. Προσβασιμότητα, είναι ένας όρος που εκφράζεται απόλυτα με την ακόλουθη έκφραση: «Για όλους». Αυτός είναι και σύγχρονος τρόπος αντιμετώπισης των καταστάσεων συνθηκών, των υποδομών, των υπηρεσιών, των αγαθών. Για να μη χρειάζεται καμία εξειδίκευση για καμία κοινωνική ομάδα. Όπως ενεργεί ένας κατασκευαστής στην αγορά, που δημιουργεί ένα αντικείμενο με τέτοιο τρόπο ώστε να εξυπηρετεί τους πάντες, έτσι ακριβώς πρέπει να ενεργήσουμε και στο επίπεδο της προσβασιμότητας. Ένα πολύ εύκολο παράδειγμα για να το καταλάβουμε αυτό, είναι η συνήθης γνωστή μας καρέκλα γραφείου, η οποία, καταρχήν έχει ροδάκια για να μπορείς να μετακινηθείς, έχει ρύθμιση του ύψους του καθίσματος, ανάλογα με το ύψος αυτού που κάθεται, έχει ρύθμιση να ανοίγουν και να κλείνουν, οι βραχίονες στα πλάγια, ανάλογα με το πόσο ογκώδης είναι ένας άνθρωπος ή όχι, και αντίστοιχη ρύθμιση για το ύψος και την κλίση της πλάτης. Σημαίνει λοιπόν, ότι έφτιαξαν μία καρέκλα, η οποία είναι σχεδιασμένη για όλους. Αυτός είναι ο γενικός κανόνας και το σκεπτικό πάνω στο οποίο πρέπει να βασίσουμε τη συζήτησή μας. Δεν θα πρέπει λοιπόν να φτιάξουμε τίποτα ειδικό για τους αναπήρους, τίποτα ειδικό για τους ηλικιωμένους, τίποτα ειδικό για τις εμποδιζόμενες κατά είδος ομάδες, αλλά θα σχεδιάσουμε για όλους. Προσβάσιμο λοιπόν πρέπει να είναι κάθε σημείο της καθημερινότητάς μας, και της ζωής μας, είτε αφορά σε υποδομές, είτε σε υπηρεσίες, είτε σε αγαθά. Πρέπει λοιπόν να σκεφθούμε, πως από την ώρα που θα σηκωθούμε από το κρεβάτι μας το πρωί, μέχρι να ξαναγυρίσουμε εκεί μετά από αρκετές ώρες, θα έχουμε έναν προσβάσιμο κόσμο μπροστά μας.
Ο άνθρωπος ο οποίος βρίσκεται με το αναπηρικό αμαξίδιο στο χώρο του, πρέπει για να μπορέσει να βγει έξω από την κατοικία του, να έχει έναν προσβάσιμο ανελκυστήρα. Αυτό είναι ένα ακόμη πολύ καλό παράδειγμα για να μπορέσουμε να κατανοήσουμε το τι σημαίνει σχεδιάζω για όλους.
Σχεδιάζουμε, ούτως ώστε να μπορέσουν να εξυπηρετηθούν, όλοι οι άνθρωποι, που είναι κάτοικοι ενός κτιρίου. Κι όταν λέμε σχεδίαση για όλους, πρέπει να αναφερθούμε και στον ηλικιωμένο που κινείται με το υποστηρικτικό εργαλείο το γνωστό μας «Π», είτε σ΄αυτόν που χρησιμοποιεί ένα αναπηρικό αμαξίδιο, είτε στη μητέρα η οποία θα πρέπει να κυκλοφορήσει με το παιδικό καροτσάκι έχοντας το μωρό της μέσα, είτε θα πρέπει να είναι προσβάσιμος ο ανελκυστήρας, ακόμη και για ένα φορείο μεταφοράς ασθενούς.
Όταν λοιπόν φτιάχνουμε ένα κτίριο, μία υποδομή πρέπει να συνυπολογίζουμε όλα αυτά τα στοιχεία. Για παράδειγμα οι αρχές της Σχεδίασης για Όλους υιοθετούνται εδώ και δεκαετίες από τα αρχικά στάδια σχεδιασμού μίας μονάδας υγείας, καλύπτοντας τόσο τις ανάγκες περίθαλψης των ασθενών με κάθε είδους κινητικό πρόβλημα ή αισθητηριακή αναπηρία, όσο και την επίτευξη ταχύτερης μετακίνησης ενός φορείου εντός του κτιρίου, ελαχιστοποιώντας το χρόνο μετάβασης που αποτελεί μία από τις κρισιμότερες παραμέτρους για την εξέλιξη ενός ιατρικού περιστατικού. Εκείνο που συχνά δεν γίνεται κατανοητό είναι ότι η ίδια προσέγγιση θα έπρεπε να υπάρχει στο σχεδιασμό όλων των κτιρίων, καθώς σε περιπτώσεις εκτάκτου ανάγκης ο χρόνος και η ευκολία μετακίνησης-απομάκρυνσης είναι σημαντικός σε περιπτώσεις έκτακτων περιστατικών (π.χ., πυρκαγιών, σεισμών, κ.α.). Ακόμα όμως και σε καθημερινές συνθήκες, η έλλειψη προσπελασιμότητας ενός κτιρίου μπορεί να αποτελέσει εμπόδιο στην ανεξάρτητη διαβίωση, στην εκπαίδευση και γενικότερα στην κοινωνική-επαγγελματική ένταξη των ανθρώπων με αναπηρία και ανθρώπων με παροδικά κινητικά προβλήματα (π.χ., κτίρια με σκάλες, τραπεζικά ATM σε μη προσπελάσιμα πεζοδρόμια ή τοποθετημένα σε ακατάλληλο ύψος ή (προσφάτως) ΑΤΜ αφής, απροσπέλαστα από τυφλούς, κτίρια πανεπιστημιακών σχολών με μη προσβάσιμες τουαλέτες, παραλίες χωρίς επίπεδη πρόσβαση στη θάλασσα, απροσπέλαστα ΜΜΜ (ΚΤΕΛ) κ.α.).
Δυστυχώς στην Ελλάδα, κατά παράβαση όλων των νόμων, οι οποίοι είναι αρκετοί, αλλά ουσιαστικά πρέπει να περιοριστούμε στον Οικοδομικό Κανονισμό( Ν. 4067) ο οποίος έχει ψηφιστεί το 2012 και θα έπρεπε όλες του οι διατάξεις να ισχύουν από την 1/1/2020 περιλαμβάνει το σύνολο των νόμων και όλων των διατάξεων, που ορίζουν την προσβασιμότητα σε κάθε επίπεδο. Αυτός ο νόμος δεν εφαρμόστηκε ποτέ και πρόσφατα, πήρε νέα διετή παράταση εφαρμογής.
ΕΡ. Καταρχάς πείτε μας τι προβλέπει ο νέος Οικοδομικός Κανονισμός για την προσβασιμότητα των ανθρώπων με αναπηρία και εμποδιζομένων ανθρώπων.
Πρόκειται για τον νόμο Ν. 4067/12 και ειδικότερα το άρθρο 26 που ορίζει την προσβασιμότητα στο κτιριακό απόθεμα της χώρας. Ο νόμος αυτός, συγκέντρωσε κατά το δυνατόν όλες τις υπόλοιπες αποσπασματικές ή περιορισμένης εμβέλειας νομοθετικές διατάξεις του παρελθόντος, για να μπορεί να υπάρχει ένας οδηγός, πάνω στον οποίο, η επίσημη πολιτεία θα έπρεπε να είχε δουλέψει, ώστε μετά την 1/1/2020 να είχε αποδώσει ένα προσβάσιμο περιβάλλον σε κάθε κάτοικο της χώρας. Αυτά που εμείς συζητάμε σήμερα, το 2021, έχουν γίνει πράξη σε χώρες του εξωτερικού, γιατί εκεί εφαρμόζονται οι νόμοι. Και εδώ θα ήθελα να υπογραμμίσω, το γεγονός ότι υπάρχουν προσβάσιμα κτίρια, προσβάσιμες υποδομές Μέσων Μαζικής Μεταφοράς στο εξωτερικό, δεν είναι γιατί οι άνθρωποι εκεί είναι καλύτεροι. Απλώς εκεί, εφαρμόζονται οι νόμοι και έχουν προχωρήσει στις σχετικές παρεμβάσεις.
Μετά την 1/1/2020 ο Οικοδομικός Κανονισμός θα ίσχυε και για τα υφιστάμενα κτίρια, δηλαδή αυτά που κτίστηκαν παλαιότερα, πριν την ψήφισή του. Γιατί αυτά που κτίστηκαν τα τελευταία χρόνια έχουν μικρές ελλείψεις προσβασιμότητα ς ή έχουν ελάχιστες, αυτές που “άφησαν” να περάσουν οι αρμόδιες υπηρεσίες.
Τα κτίρια όμως τα υφιστάμενα, το 2012, δεν ήταν δυνατόν να γίνουν όλα προσβάσιμα, με βασική προϋπόθεση πάντα, να μη θίγεται ο φέρων οργανισμός του εκάστοτε κτιρίου. Έτσι λοιπόν ο ίδιος ο νόμος όριζε να δοθεί μία οκταετής παράταση, ώστε η πολιτεία να επιβάλει να πραγματοποιηθούν εγκαίρως οι παρεμβάσεις που ο νόμος όριζε, πάντα σε συνεργασία με τους πολίτες και τους ιδιοκτήτες και με ανάλογα προγράμματα χρηματοδότησης, ώστε να μπορέσουμε από 1/1/2020, να παραδώσουμε ένα προσβάσιμο περιβάλλον στον Έλληνα πολίτη, που χρειάζεται αυτές τις υποστηρίξεις, δηλαδή εν δυνάμει σε όλους μας. Γιατί και θα γεράσουμε και θα έχουμε ένα ατύχημα που θα μας θέσει παροδικά ως εμποδιζόμενους ανθρώπους ή θα έχουμε ένα μέλος της οικογένειας μας με αναπηρία ή ηλικιωμένο, με κοινά με τους αναπήρους προβλήματα κινητικότητας.
Σήμερα όμως, έχουμε φτάσει στο 2021, δεν υπάρχουν αυτές οι παρεμβάσεις, δεν έχουν γίνει αυτές οι διορθώσεις. Μέχρι πριν από λίγες ημέρες, η Πολιτεία ήταν εκτεθειμένη απέναντι στον πολίτη και είχε την ευθύνη ακόμη και για την πληρωμή τεραστίων ποσών αποζημιώσεων. Γιατί, η μη εφαρμογή προκαλεί ζημία στον άνθρωπο που είναι εμποδιζόμενος και αυτός μπορεί να προσφύγει στη Δικαιοσύνη, να ζητήσει αποζημίωση και να δικαιωθεί, καθώς δεν έχουν γίνει όλα όσα έπρεπε να έχουν γίνει σύμφωνα με τον νόμο.
ΕΡ. Πως κατάφερε λοιπόν η Πολιτεία, ούσα ανέτοιμη στην εκτέλεση εκ του νόμου της προσβασιμότητας να αποφύγει τις συνέπειες;
Με μία νέα παράταση, επί της άτυπης παράτασης που είχε δοθεί για το 2020! Τι ακριβώς συνέβη: Φτάσαμε λοιπόν στον Ν. 4067/2012 ελπίζοντας σε ένα προσβάσιμο μέλλον. Δυστυχώς όμως, ο αποκλεισμός μας αποφάσισαν να συνεχιστεί έως την 31/12/2019, ημερομηνία λήξης της πρώτης αναστολής της εφαρμογής του ήδη από το 2012 ψηφισμένου νόμου του ελληνικού κράτους. Εδώ και τόσα χρόνια δεν έγινε τίποτα από όλες τις κυβερνήσεις.
Και φτάσαμε στο 2020, όπου μετά την παρέλευση της περιόδου αναστολής της εφαρμογής του νόμου, η υποεπιτροπή της Βουλής των Ελλήνων, με μία εκτός νομοθετικού πλαισίου πατέντα, αποφάσισε να δοθεί σιωπηρή παράταση και ο νόμος 4067/2012 να εφαρμοστεί μετά την 31-12-2020, όπως προφορικά εισηγήθηκε στην υποεπιτροπή ο Γενικός Γραμματέας Χωρικού Σχεδιασμού κ. Ευθύμης Μπακογιάννης και έγινε ομόφωνα δεκτό.
Η υποεπιτροπή ενήργησε κατά παράβαση του κανονιστικού πλαισίου της Βουλής των Ελλήνων, χωρίς να υπάρξει καμιά αντίδραση είτε από τα μέλη της υποεπιτροπής είτε και από την ίδια την Βουλή των Ελλήνων. Αλλοιώθηκε στην ουσία του το περιεχόμενο του νόμου 4067/2012, ο οποίος όριζε πως η έναρξη της εφαρμογής του είναι η 1-1-2020. Δεν έφτανε όμως και αυτή η παράταση, καθώς τα αρμόδια υπουργεία δεν είχαν ούτε και έχουν κάνει σοβαρή προεργασία για το όλο θέμα. Έτσι λοιπόν, μετά την παρέλευση και αυτής της παράτασης-πατέντας αποφασίστηκε και νομοθετήθηκε, με τον νόμο 4782/2021 και το άρθρο 210, (ΦΕΚ Α 36/09.03.2021), με 158 ψήφους υπέρ, άλλη μια παράταση έως τις 31/12/2022!
ΕΡ. Ουσιαστικά, παροπλίζεται μ’ αυτόν τον τρόπο οποιαδήποτε νομική αντίδραση;
Όντως, μέχρι τότε κανείς θιγόμενος πολίτης δεν έχει νόμιμο δικαίωμα να διαμαρτυρηθεί για τον αποκλεισμό του, δεν έχει δικαίωμα να καταγγείλει την παντελή έλλειψη προσβασιμότητας, δεν έχει καν το δικαίωμα να ζητήσει την προστασία της δικαιοσύνης και να κηρύξει ένα μη προσβάσιμο κτίριο αυθαίρετο όπως ακριβώς ο Ν. 4067/2012 όρισε προ μιας δεκαετίας. Εάν δηλαδή μία δημόσια υπηρεσία , λειτουργεί κατά παράβαση του νόμου ως προς την εξυπηρέτηση των εμποδιζόμενων ατόμων, εφόσον ίσχυε ο νόμος, θα έπρεπε, η δημόσια υπηρεσία να φύγει και να πάει σε προσβάσιμο κτίριο και το κτίριο αυτό θα σφραγιζόταν ως αυθαίρετο.
ΕΡ. Πιστεύετε ότι τελικά θα προχωρήσουν οι αναγκαίες αλλαγές, ή ο δημόσιος χώρος παραμείνει μια ανοιχτή φυλακή για τα άτομα με αναπηρία;
Κατά πάσα πιθανότητα το 2022 θα έχει έρθει άλλος υπουργός, και αυτός με τη σειρά του θα πρέπει να ενημερωθεί ώστε να δράσει αποτελεσματικά, όπως και όλοι οι προηγούμενοι. Μπορεί μάλιστα να κρίνει αναγκαίο να καταργήσει το Νόμο 4067/2012 καθώς όπως αποδείχτηκε στην πράξη δεν εφαρμόστηκε ποτέ. Και ως εκ θαύματος να δημιουργηθεί ένας νέος Νόμος, περισσότερο μοντέρνος, που θα καλύπτει πλήρως τις σύγχρονες ανάγκες του ανθρώπου με αναπηρία, του εμποδιζόμενου παροδικά ή του ηλικιωμένου και άλλα ωραία εύηχα.
Και μέχρι να γίνει αυτό το θαύμα, όλοι όσοι έχουμε ανάγκη την προσβασιμότητα για να ζήσουμε ως ελεύθεροι πολίτες του ελληνικού κράτους θα παραμένουμε στην ανοιχτή φυλακή όπως λέτε, που επιβάλουν τα αρμόδια υπουργεία και ανέχεται το ακίνητο αναπηρικό κίνημα. Άνθρωποι με αναπηρία και εμποδιζόμενοι ηλικιωμένοι μην ανησυχείτε, σε 3 χρόνια θα δοθεί και άλλη παράταση στον αποκλεισμό σας, ο οποίος παρατείνεται με την ανοχή της ηγεσίας του ακίνητου αναπηρικού κινήματος.
ΕΡ. Υπάρχουν σήμερα αρκετά δημόσια κτίρια που δεν τηρούν τις απαιτούμενες προδιαγραφές προσβασιμότητας;
Ακριβώς! δεν θα μιλήσω για κάθε περίπτωση. Θα μιλήσω γενικότερα. Καταρχάς για να δούμε ποια δημόσια κτίρια πληρούν όλες τις προδιαγραφές προσβασιμότητας, θα πρέπει να βγει μεζούρα και να μετρηθούν από μηχανικούς και να καταγραφούν από τους αρμόδιους φορείς. Κάτι τέτοιο μέχρι σήμερα δεν έχει γίνει. Έχουν γίνει ελάχιστα πράγματα. Εδώ πρέπει να σημειώσω το εξής: Το να φαίνεται σε μία είσοδο κτιρίου μία ράμπα η οποία έχει μία κλίση πάνω από 0,5% όπως προβλέπει η νομοθεσία, για να μπορεί να ολισθήσει πάνω της ένα αναπηρικό αμαξίδιο με τη δύναμη των χεριών ή με τη μηχανοκίνητη υποστήριξη που του δίνει η δυνατότητα που έχει το εκάστοτε αναπηρικό αμαξίδιο, αυτή η ράμπα δεν είναι σωστή. Άρα και εδώ, που εικονικά έχουμε μια ράμπα, εφόσον δεν έχει τη σωστή κλίση, σύμφωνα με τον νόμο, τότε λοιπόν είναι μη προσβάσιμη. Το να μπεις σε ένα κτίριο που δεν διαθέτει κοινόχρηστο χώρο υγιεινής ο οποίος να είναι προσβάσιμος, τότε παραβιάζεται ο νόμος. Αναφέρω δύο παραδείγματα τα οποία είναι πολύ εμφανή. Δεν πάμε στα υπόλοιπα σημεία,, το ύψος των πλήκτρων του ανελκυστήρα, φωνητική αναγγελία, γραφή μπράιγ κτλ.
ΕΡ. Προσβασιμότητα και ανάπτυξη. Έχετε ασχοληθεί μ΄ αυτό το ζήτημα. Ποια είναι η προσέγγισή σας;
Υπάρχουν έγγραφα από το επιμελητήριο Γυθείου Λακωνίας από το 2000 ακόμη, με ερωτήματα αντίστοιχων φορέων της Ευρώπης, για τη δυνατότητα φιλοξενίας χιλιάδων ανθρώπων με αναπηρία στην Λακωνία. Ο τουρισμός των ατόμων με αναπηρία, των ηλικιωμένων και άλλων ανθρώπων με περιορισμένη κινητικότητα αποτελεί μια ειδική μορφή τουρισμού. Με βάση έναν συντηρητικό υπολογισμό, μιλάμε για το 25% στα 250 εκατομμύρια του πληθυσμού της Ευρώπης, δηλαδή για 60 εκ. ανθρώπους. Αυτοί οι άνθρωποι, ταξιδεύουν πάντα με ένα συνοδό και πηγαίνουν κάπου για τουλάχιστον 3 βδομάδες, καθώς το να μετακινηθούν, αποτελεί για αυτούς ολόκληρη εκστρατεία. Ο επισκέπτης με κινητική ή άλλη (μόνιμη ή παροδική) αναπηρία, θα έρθει στην Ελλάδα για να απολαύσει το υπέροχο κλίμα, να θαυμάσει το φυσικό κάλλος, τους θησαυρούς της τέχνης και του πολιτισμού μας, την γαστρονομία μας, και στη συνέχεια – εάν του δίνεται η ευκαιρία – θα ενεργήσει ως καταναλωτής προς όφελος των επιχειρήσεων (και εμμέσως των δημοσίων εσόδων).
Συγκεκριμένες κατηγορίες επισκεπτών με κινητικά προβλήματα όχι μόνο λόγω αναπηρίας αλλά και ηλικίας, επιλέγουν με κριτήριο τις παρεχόμενες υπηρεσίες και την προσβασιμότητα τον προορισμό τους. Δεν επιλέγουν πολύβουα υπεραναπτυγμένα τουριστικά σημεία αλλά θα ενισχύσουν και περιοχές με χαμηλή τουριστική δραστηριότητα.
Οι άνθρωποι αυτοί κατά μέσο όρο ξοδεύουν πολύ περισσότερα από τις νεαρές ηλικίες τουριστών, καλύπτοντας και τις θεραπείες που έχουν ανάγκη ακόμη και στις διακοπές τους, και δεν αποζητούν μόνο ήλιο και θάλασσα αλλά μέρη ιστορικής και πολιτιστικής κληρονομιάς.
Και εδώ υπεισέρχεται ο καθοριστικός παράγοντας της προσπελασιμότητας των υποδομών (π.χ., δημόσιοι κοινόχρηστοι χώροι, παραλίες, χώροι εστίασης, κ.α.). Ένας παράγοντας που δεν βελτιώνει μόνο την καθημερινότητα όλων των πολιτών, αλλά μπορεί και να προσδώσει περαιτέρω ώθηση στο εξαιρετικό τουριστικό προϊόν της χώρας. Ιδιαιτέρως για περιοχές με κάλος και πολιτιστικό – αρχαιολογικό ενδιαφέρον αποτελεί μια ευκαιρία προς αξιοποίηση, που μπορεί να στηρίξει περαιτέρω την ήδη εφαρμοζόμενη στρατηγική ανάπτυξης του τουρισμού. Με δεδομένο μάλιστα τον ισχυρό δεσμό της οικογένειας σε αυτά τα άτομα, υπάρχει και πολλαπλασιαστικός παράγοντας καθώς τις περισσότερες φορές όλα τα υπόλοιπα μέλη της οικογένειας σχεδιάζουν τις διακοπές, συνοδεύοντας το μέλος της οικογένειας με περιορισμένη κινητικότητα και όλοι μαζί επιλέγουν τον τόπο διακοπών βάσει της προσβασιμότητας της περιοχής (π.χ., προσβάσιμα δωμάτια και τουαλέτες, ειδικές θέσεις στάθμευσης σε κοντινά σημεία, γειτνίαση με δομή υγείας, προσβάσιμες παραλίες, κ.α.). Δυστυχώς όμως, οι απροσπέλαστες υποδομές στη χώρα μας είναι ο κανόνας, δημιουργώντας ανυπέρβλητα εμπόδια στην αναπτυξιακή προοπτική που προανέφερα.
Διαβάστε το σύνολο του άρθρου στο:
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου