Ευρωπαϊκή Χάρτα Οδικής Ασφάλειας: Αποδοχή εξοπλισμού ασφαλείας και ιστορίες επιτυχίας από όλη την Ευρώπη

 European Road Safety Charter

Το 2023, 20.400 άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους σε τροχαία δυστυχήματα στην ΕΕ . 

Αν και αυτό αντιπροσωπεύει μείωση 10% σε σύγκριση με το 2019, η πτωτική τάση επιβραδύνεται (-1% σε σύγκριση με το 2022) και απέχει πολύ από την αναμενόμενη ετήσια μείωση κατά 4,5% που απαιτείται για την επίτευξη του στόχου της ΕΕ για μείωση στο μισό του αριθμού των δρόμων θανάτους έως το 2030. 

Η ασφάλεια των χρηστών του δρόμου αποτελεί ουσιαστικό μέρος της προσέγγισης του ασφαλούς συστήματος που έχει υιοθετήσει η ΕΕ. Η ανάπτυξη προστατευτικού εξοπλισμού αποτελεί, μεταξύ άλλων, σημαντική συνιστώσα των μέτρων για τη βελτίωση της ασφάλειας των χρηστών του δρόμου. Κράνη, ζώνες ασφαλείας και συστήματα συγκράτησης παιδιών είναι όλα παραδείγματα προστατευτικού εξοπλισμού του οποίου η αποτελεσματικότητα έχει αποδειχθεί ευρέως.

 Θεωρούνται ως συσκευές παθητικής ή δευτερεύουσας ασφάλειας επειδή δεν βοηθούν στην πρόληψη ατυχημάτων, μπορούν ωστόσο να αποτρέψουν θανάτους και σοβαρούς τραυματισμούς. Ωστόσο, η (σωστή) χρήση τους απέχει πολύ από το να είναι παγκοσμίως διαδεδομένη.

 Για το λόγο αυτό η Ευρωπαϊκή Χάρτα Οδικής Ασφάλειας,  θα αφιερώσει αυξημένη προσοχή τους επόμενους μήνες στη χρήση του εξοπλισμού ασφαλείας και, ειδικότερα, στον τρόπο με τον οποίο οι εκστρατείες οδικής ασφάλειας μπορούν να βοηθήσουν στην εκπαίδευση και τη βελτίωση της χρήσης τους — και το σημαντικότερο, να σώσουν ζωές.

 Διοργανώθηκε  μια διαδικτυακή εκδήλωση την Τετάρτη 4 Δεκεμβρίου, όπου οι παρευρισκόμενοι ανακάλυψαν τις πιο πρόσφατες πληροφορίες για τον προστατευτικό εξοπλισμό και τις καινοτόμες διαφημιστικές εκστρατείες που κάνουν τη διαφορά από όλη την Ευρώπη (Watch the recording here). Επίσης, αναπτύσσουμε μια μελέτη περίπτωσης βίντεο και πόρους που θα βοηθήσουν τα μέλη μας να διεξάγουν αποτελεσματικές και αποδοτικές εκστρατείες οδικής ασφάλειας.

 Σε αυτό το άρθρο εξετάζουμε τα πιο πρόσφατα στατιστικά στοιχεία από όλη την Ευρώπη για τη χρήση κράνους και τα συστήματα ζωνών ασφαλείας/παιδικού καθίσματος, δύο από τους πιο διαδεδομένους εξοπλισμούς ασφαλείας. Εξερευνούμε επίσης ιστορίες επιτυχίας, οι οποίες ελπίζουμε να σας εμπνέουν.

Χρήση κράνους

Κράνη για ποδηλάτες και μοτοσικλετιστές προστατεύουν από τραυματισμούς στο κεφάλι και εγκεφαλικά τραύματα. Όταν κάνετε ποδήλατο, η χρήση κράνους μειώνει τον κίνδυνο σοβαρού τραυματισμού στο κεφάλι κατά 60% και θανατηφόρου τραυματισμού στο κεφάλι κατά 71%.

Σύμφωνα με τον ΠΟΥ, η χρήση κράνους μοτοσικλέτας μειώνει τον κίνδυνο θανάτου πάνω από έξι φορές και τον κίνδυνο εγκεφαλικής βλάβης έως και 74%.

 

Ενώ τα κράνη μοτοσικλετών είναι υποχρεωτικά σε όλες τις χώρες της ΕΕ, τα ποδηλατικά κράνη είναι υποχρεωτικά μόνο σε λίγες χώρες και συχνά μόνο για παιδιά. Στην Ευρώπη, η συχνότητα χρήσης κράνους μοτοσικλετών κυμαίνεται από 79% στην Ελλάδα έως 100% στη Λετονία, ενώ η χρήση κράνους ποδηλάτου κυμαίνεται από 18% στη Λετονία έως 81% στη Μάλτα (Εικόνα 1)

Σχήμα 1. Χρήση κράνους μεταξύ ποδηλατών Σημείωση: Οι χώρες με αποκλίσεις στη μεθοδολογία εμφανίζονται με ανοιχτά χρώματα (πλαίσιο δειγματοληψίας για την Αυστρία /κανένα τυχαίο δείγμα για το Βέλγιο/ ελάχιστο δείγμα δεν επιτεύχθηκε για τη Μάλτα / καμία στάθμιση για την Πολωνία) - Πηγή : Yannis & Φόλλα, 2022.

Μπορεί να υπάρχουν διάφοροι λόγοι για να μην φοράτε κράνος. Έλλειψη άνεσης ή πεποίθησης για τη χρησιμότητά τους (ιδιαίτερα για ταξίδια χαμηλής ταχύτητας και ειδικά για ποδήλατα), ή μπορεί να είναι πολύ ακριβό. Μια επιπλέον ανησυχία είναι ότι τα κράνη μπορούν επίσης να χρησιμοποιηθούν εσφαλμένα. Τις περισσότερες φορές, το κράνος δεν στερεώνεται σωστά ή δεν στερεώνεται καθόλου ή δεν ρυθμίζεται σωστά. Σε όλες τις περιπτώσεις, η κακή χρήση μειώνει σημαντικά την προστατευτική αποτελεσματικότητα του κράνους.

 Ενώ παρατηρούμε μια αυξανόμενη δημοτικότητα των προσωπικών συσκευών κινητικότητας (συμπεριλαμβανομένων των ποδηλάτων), παραμένει ένα σημαντικό περιθώριο βελτίωσης στη χρήση κράνους. Ένας τρόπος για να γίνει αυτό είναι να γίνουν υποχρεωτικά τα κράνη. Σύμφωνα με την επιστημονική βιβλιογραφία, το υποχρεωτικό κράνος θα μπορούσε να οδηγήσει σε μείωση κατά 20% των τραυματισμών στο κεφάλι και σε μείωση περισσότερο από το ήμισυ των σοβαρών τραυματισμών στο κεφάλι (-55%) στους ποδηλάτες. 

Ωστόσο, αυτή η προσέγγιση είναι συχνά αντικείμενο πολλών συζητήσεων. Μια άλλη προσέγγιση είναι η προώθηση της χρήσης κράνους σε εθελοντική βάση μέσω εκπαίδευσης για την οδική ασφάλεια, εκστρατειών για αλλαγή συμπεριφοράς και ενημέρωσης των χρηστών σχετικά με τη σημασία της χρήσης κράνους ή μέτρων για να γίνουν τα κράνη πιο ελκυστικά και οικονομικά. Αρκετές χώρες έχουν υιοθετήσει αυτήν την προσέγγιση, συμπεριλαμβανομένης της Δανίας, όπου η χρήση κράνους ποδηλάτου σε πόλεις και πόλεις έχει αυξηθεί από 6% το 2004 σε 50% έως το 2022.

Αύξηση της χρήσης του κράνους

Στη Δανία, τα κράνη απέκτησαν αυξημένη δημοτικότητα μεταξύ 2015 και 2019, αλλά αυτή η αύξηση έχει σταματήσει τα τελευταία χρόνια. Το 2021, το Δανικό Συμβούλιο Οδικής Ασφάλειας ξεκίνησε μια εκστρατεία, «Το κράνος ήταν πάντα μια καλή ιδέα», για να αυξήσει την ευαισθητοποίηση σχετικά με τη σημασία της χρήσης κράνους. 

Η καμπάνια περιλαμβάνει τους Βίκινγκς να φορούν κράνη για να οδηγούν με ασφάλεια. Χρησιμοποιώντας χιούμορ και ειρωνεία, ο στόχος είναι να τονιστεί ότι στη μεσαιωνική εποχή, οι Βίκινγκς δεν αρνούνταν να φορέσουν κράνος με το πρόσχημα ότι «μου χαλάει τα μαλλιά». 

Το απόλυτο μήνυμα αυτής της καμπάνιας είναι ότι οι δικαιολογίες που προβάλλουμε μερικές φορές για τη μη χρήση κράνους όταν κάνουμε ποδήλατο μπορεί να είναι ανεπαρκείς, αν σκεφτείς τις συνέπειες της πτώσης και του χτυπήματος στο κεφάλι σου.

Ζώνες ασφαλείας και συστήματα συγκράτησης παιδιών

Δημιουργήθηκε τη δεκαετία του 1950, η ζώνη ασφαλείας τριών σημείων έχει υποστεί πολλές βελτιώσει.  Επιπλέον, η αποτελεσματικότητα της ζώνης ασφαλείας ενισχύεται όταν συνδυάζεται με άλλα δύο συστήματα παθητικής προστασίας, τον αερόσακο και το προσκέφαλο.

Ωστόσο, καθώς δεν ταίριαζε στο μικρό μέγεθος των παιδιών, αναπτύχθηκαν ειδικά συστήματα συγκράτησης παιδιών. Τα μοντέλα αυτών των συσκευών ποικίλλουν ανάλογα με το βάρος και το μέγεθος του παιδιού. Για να είναι αποτελεσματικό, το παιδικό κάθισμα πρέπει να στερεωθεί στο όχημα, είτε με τη ζώνη ασφαλείας είτε με ένα συγκεκριμένο σύστημα πρόσδεσης.

 Οι ζώνες ασφαλείας και τα συστήματα συγκράτησης παιδιών παραμένουν από τα πιο αποτελεσματικά μέσα προστασίας σε τροχαία ατυχήματα, τόσο για τους οδηγούς όσο και για τους επιβάτες

Πέντε λόγοι για να χρησιμοποιήσετε ζώνες ασφαλείας:

•  Μειώστε τον κίνδυνο σύγκρουσης με το εσωτερικό του οχήματος ή μειώστε τη σοβαρότητα των τραυματισμών εάν συμβεί.

•  Εάν συμβεί κάποια πρόσκρουση , τα πιο ανθεκτικά μέρη του σώματος θα απορροφήσουν τη δύναμή του.

•  Ο επιβάτης δεν εκτινάσσεται από το όχημα κατά την πρόσκρουση.

•  Αποτρέψτε τους επιβάτες από το να πληγώσουν ο ένας τον άλλον (οι χωρίς ζώνη μπορεί να γίνουν βλήματα που μπορούν να χτυπήσουν άλλους επιβαίνοντες).

• Η λανθασμένη χρήση των ζωνών ασφαλείας και των συστημάτων παιδικών καθισμάτων μπορεί να μειώσει ή ακόμα και να εξαλείψει την επίδραση της ασφάλειας. Τα συστήματα συγκράτησης παιδιών συχνά χρησιμοποιούνται εσφαλμένα, είτε για λόγους άνεσης είτε για δυσκολίες στην κατανόηση του τρόπου εγκατάστασης τους στο αυτοκίνητο ή/και για το παιδί μέσα σε αυτά. Μερικές φορές, το σύστημα δεν προσαρμόζεται στο ύψος ή το βάρος του παιδιού.

 

Η αποτελεσματικότητα των ζωνών ασφαλείας και των συστημάτων συγκράτησης παιδιών στη δημόσια υγεία έχει τεκμηριωθεί ευρέως. Η χρήση ζώνης ασφαλείας μειώνει τον κίνδυνο θανάτου και τραυματισμού κατά περίπου 60% για τους οδηγούς και 44% για τους πίσω επιβάτες. Η σωστή χρήση του συστήματος συγκράτησης παιδιών μειώνει τον κίνδυνο θανάτου ή τραυματισμού κατά περίπου 55% έως 60% σε σύγκριση με παιδιά που δεν είναι κουμπωμένα.

Ο ευρωπαϊκός κανονισμός ορίζει ότι η χρήση ζώνης ασφαλείας σε όλα τα οχήματα και σε όλα τα καθίσματα και η χρήση προσαρμοσμένων συστημάτων συγκράτησης παιδιών είναι υποχρεωτική σε όλα τα κράτη μέλη. 

Μια πρόσφατη ευρωπαϊκή μελέτη έδειξε ότι η χρήση ζωνών ασφαλείας στα μπροστινά καθίσματα των αυτοκινήτων υιοθετήθηκε ευρέως στις ευρωπαϊκές χώρες, αν και υπήρχαν διακυμάνσεις (από 70,6% στην Ελλάδα έως 99,0% στη Γερμανία). Η χρήση ζωνών ασφαλείας στο πίσω μέρος ήταν λιγότερο διαδεδομένη, κυμαινόμενη από 24,2% στη Βουλγαρία έως 96,1% στη Γερμανία (Εικόνα 2).

Εικόνα 2:  % της σωστής χρήσης των ζωνών ασφαλείας (χωρίς τη χρήση CRS) μεταξύ των επιβατών αυτοκινήτων πίσω καθισμάτων κατά τη διάρκεια της ημέρας και τις καθημερινές, ανά χώρα. Σημείωση: Στη Γερμανία, η επιλογή των τοποθεσιών παρατήρησης δεν ήταν τυχαία. - Πηγή: Van den Broek et al, 2022

Πρόσφατα δεδομένα για τα συστήματα συγκράτησης παιδιών υπογραμμίζουν μεγάλες ανισότητες εντός της ΕΕ και δείχνουν ότι, είτε μέσω μελετών παρατήρησης είτε μέσω επιθεωρήσεων στο αυτοκίνητο, υπάρχει ακόμη σημαντικό περιθώριο βελτίωσης (Εικόνα 3).

 Σχήμα 3. % των παιδιών (σωστά) που χρησιμοποιούν CRS σε επιβατικά αυτοκίνητα με βάση την καθ' οδόν παρατήρηση και τον έλεγχο εντός του οχήματος. Πηγή : Van den Broek et al, 2022

Αύξηση της ζώνης ασφαλείας και των συστημάτων συγκράτησης παιδιών στην πράξη.

Το 2021, ο βασικός ρόλος που διαδραμάτισαν οι ζώνες ασφαλείας και τα συστήματα συγκράτησης στη διασφάλιση της ασφάλειας των παιδιών στα αυτοκίνητα δεν ήταν ακόμη πλήρως αναγνωρισμένος από τα βουλγαρικά ιδρύματα και την κοινωνία. 

Σε αυτό το πλαίσιο, το ίδρυμα «Kids on Board» ανέπτυξε μια εκστρατεία ευαισθητοποίησης για την προώθηση της χρήσης αυτών των συσκευών ασφαλείας στα αυτοκίνητα. Η κύρια ομάδα στόχος ήταν οι γονείς (παιδιών κάτω των 12 ετών) ή οι μελλοντικοί γονείς. Ωστόσο, η εκστρατεία απευθυνόταν επίσης σε ιδρύματα και οργανισμούς που ασχολούνται με την ασφάλεια των παιδιών στα οχήματα (συμπεριλαμβανομένων επαγγελματιών όπως το ιατρικό προσωπικό, το προσωπικό βρεφονηπιακών σταθμών κ.λπ.) και το κοινό.

Το ίδρυμα ανέπτυξε διάφορες δραστηριότητες, συμπεριλαμβανομένης της δημιουργίας μιας διαδικτυακής πλατφόρμας (www.kidsonboard.bg ) που παρέχει προσβάσιμες, αξιόπιστες και ολοκληρωμένες πληροφορίες (άρθρα και βίντεο) για όλα τα θέματα που σχετίζονται με την ασφάλεια του παιδιού στο αυτοκίνητο, προσφέροντας ατομικές συμβουλές βοηθήστε τους γονείς να επιλέξουν το καταλληλότερο σύστημα συγκράτησης για το παιδί τους και να εγκαταστήσουν και να χρησιμοποιήσουν σωστά το σύστημα, παρέχοντας πληροφορίες και απαντώντας σε ερωτήσεις γονέων σχετικά με την ασφάλεια των παιδιών στο αυτοκίνητο, συμμετέχοντας στο μεγαλύτερο διαδικτυακό φόρουμ γονέων της Βουλγαρίας («BG-Mamma»), προωθώντας τη σημασία της ασφάλειας των παιδιών στα οχήματα μέσω όλων των διαφορετικών μέσων, με τη διοργάνωση διαδικτυακών εκπαιδευτικών συνεδριών και μαθημάτων κατάρτισης για γονείς (συμπεριλαμβανομένης της πρακτικής εκπαίδευσης). Προσφέρεται επίσης εκπαίδευση σε εταιρείες για το προσωπικό τους.

 

Οι δραστηριότητες του ιδρύματος συμβάλλουν στη βελτίωση της γνώσης και στην αλλαγή στάσεων και συμπεριφοράς όχι μόνο μεταξύ των γονέων αλλά και μεταξύ των οικογενειών και της κοινότητας.

.