Αρι Βατάνεν: «Πρέπει να είμαστε ειλικρινείς, έχουμε μεγάλο πρόβλημα στην Ελλάδα»

Απόστολος Μαγγηριάδης

Λίγα ονόματα στον κόσμο του μηχανοκίνητου αθλητισμού έχουν την αίγλη και τον σεβασμό που συνοδεύουν τον Αρι Βατάνεν. Γεννημένος στη Φινλανδία, μια χώρα με παράδοση στους οδηγούς αγώνων, ο Αρι Βατανεν έγινε ζωντανός θρύλος των ράλι. Το 1981 κατέκτησε το WRC, το Παγκόσμιο Πρωτάθλημα με το θρυλικό Ford Escort RS1800.

Η οδήγησή του; Τολμηρή, ενστικτώδης και αξέχαστη. Το 1985, ύστερα από ένα σχεδόν θανατηφόρο ατύχημα, επέστρεψε στους αγώνες νικώντας ξανά. Στην έρημο. Στον πιο σκληρό αγώνα του κόσμου: το Ράλι Παρίσι-Ντακάρ. Το κατέκτησε τέσσερις φορές: 1987, 1989, 1990 και 1991. Και όταν κατέβηκε από το cockpit, πέρασε σε έναν άλλο στίβο: την πολιτική.

Ως ευρωβουλευτής, αγωνίστηκε για την οδική ασφάλεια, για πιο έξυπνες υποδομές και υπεύθυνη οδήγηση στην Ευρώπη. Μιλάει πάντα ως οδηγός που γνωρίζει τις συνέπειες, και ως πολίτης που θέλει ασφαλέστερους δρόμους για όλους. Τον συναντήσαμε στο Ζάππειο, όπου βρέθηκε στην ημερίδα του Ινστιτούτου Πάνος Μυλωνάς με αφορμή τη συμπλήρωση των 20 χρόνων αδιάλειπτης και πολυσήμαντης δράσης για την οδική ασφάλεια.

– Ως πρώην παγκόσμιος πρωταθλητής ράλι, πώς η εμπειρία σας πίσω από το τιμόνι διαμόρφωσε την άποψή σας για την οδική ασφάλεια;  

– Θεωρώ πως έχω συνειδητοποιήσει πόσο πολύτιμη είναι η ζωή. Η οικογένειά μου, ξέρετε, έχει παρευρεθεί σε πολλές κηδείες, λίγο έλειψε και στη δική μου το ’85, πολύ καιρό πριν. Λατρεύω την ταχύτητα, φυσικά. Υπήρξε κινητήρια δύναμη στη ζωή μου. Πρέπει όμως να προστατεύουμε την ανθρώπινη ζωή. Η ταχύτητα ανήκει στις πίστες και στις αθλητικές διοργανώσεις. Η ταχύτητα και η απρόσεκτη οδήγηση στο δημόσιο οδικό δίκτυο μπορεί να αποβούν θανάσιμες για εμάς ή για τους διερχόμενους οδηγούς. Πρέπει να σεβόμαστε τη ζωή και να τηρούμε τον κώδικα οδικής κυκλοφορίας.

– Αναφέρατε το έτος 1985. Τι συνέβη τότε;

– Σε έναν αγώνα ράλι στην Αργεντινή, ενεπλάκην σε ένα σχεδόν θανάσιμο ατύχημα. Μου πήρε ενάμιση χρόνο να αναρρώσω. Μετά συμμετείχα στο Ράλι Παρίσι-Ντακάρ και ξεκίνησε η δεύτερη ζωή μου. Συνειδητοποίησα πόσο εύθραυστη και πολύτιμη είναι η ζωή, αφού κόντεψα να τη χάσω. Γι’ αυτό πρέπει να την προστατεύουμε.

– Υπερασπιστήκατε σθεναρά την οδική ασφάλεια κατά τη θητεία σας ως ευρωβουλευτή. Πού υπολείπονται οι ισχύουσες πολιτικές οδικής ασφάλειας στην Ευρώπη;

– Για πολλά μπορούμε να κατηγορήσουμε την Ευρώπη, αλλά η Ευρώπη μόνο οδηγίες μπορεί να δώσει. Η οδική ασφάλεια αποτελεί εθνική αρμοδιότητα. Εξαρτάται από το πώς είναι οι νόμοι. Οι νόμοι είναι σωστοί. Εφαρμόζονται, όμως; Επιβάλλονται; Εκεί έγκειται πραγματικά το πρόβλημα. Ας δούμε τη διαφορά, για παράδειγμα, ανάμεσα στη Σουηδία και την Ελλάδα. Στην Ελλάδα γίνονται τρεις φορές περισσότερα δυστυχήματα, αναλογικά με τον πληθυσμό. Πρέπει, λοιπόν, να είμαστε ειλικρινείς και να παραδεχτούμε ότι έχουμε μεγάλο πρόβλημα στην Ελλάδα. Τι θα κάνουμε γι’ αυτό; Το οδικό δίκτυό σας βελτιώνεται με ταχείς ρυθμούς. Εχω εντυπωσιαστεί. Είναι καλύτερο από της Φινλανδίας. Ωστόσο, οφείλουμε να δούμε την αλήθεια κατάματα: η συμπεριφορά των ατόμων είναι πολύ συχνά παραβατική. Επειδή δεν υπάρχει επιβολή του νόμου, τα άτομα παίρνουν τον νόμο στα χέρια τους και οδηγούν πολύ γρήγορα, κάνουν προσπεράσεις όπου θέλουν και ο καθένας ακολουθεί τους δικούς του νόμους. Δεν μπορεί να συμβαίνει αυτό στο δημόσιο οδικό δίκτυο. Είναι αναγκαία η επιβολή του νόμου. Ετσι θα αλλάξει και η κουλτούρα σιγά σιγά. Η κουλτούρα αλλάζει, αλλά χρειάζεται χρόνος.

– Άρα απαιτούνται καλύτεροι δρόμοι, καλύτερα αμάξια ή καλύτερη οδηγική συμπεριφορά;

– Τα αμάξια είναι σχετικά παλιά στην Ελλάδα, όπως και στη Φινλανδία. Η μέση ηλικία τους είναι τα 18 έτη. Κάπου τόσο. Όμως, το οδικό δίκτυο πράγματι βελτιώνεται. Φυσικά, μπορεί να βελτιωθεί περαιτέρω, αλλά στις δεδομένες συνθήκες, αυτό που θα κάνει τη διαφορά είναι η συμπεριφορά. Αν ο κόσμος τηρούσε τον κώδικα οδικής κυκλοφορίας, δεν θα είχαμε σχεδόν καθόλου ατυχήματα. Για παράδειγμα, χθες που ήρθα από το αεροδρόμιο στο κέντρο της πόλης…

Είδα πεζούς να αναγκάζονται να γυρνούν πίσω, την ώρα που διέσχιζαν τη διάβαση. Τα αμάξια δεν σταματούσαν. Είδα επίσης κάποιες πολύ επικίνδυνες προσπεράσεις και τα αμάξια ήταν παρκαρισμένα παντού

Χαίρομαι που ήρθα πάλι στην Ελλάδα, ξυπνούν μνήμες. Όμως, είδα ήδη διάφορα περιστατικά. Είδα πεζούς να αναγκάζονται να γυρνούν πίσω, την ώρα που διέσχιζαν τη διάβαση πεζών. Τα αμάξια δεν σταματούσαν. Είδα επίσης κάποιες πολύ επικίνδυνες προσπεράσεις και τα αμάξια ήταν παρκαρισμένα παντού. Δεν είδα πουθενά αστυνομία. Αν οι πολίτες ξέρουν ότι δεν θα τιμωρηθούν, αν δεν υπάρχουν συνέπειες για τη συμπεριφορά τους, θα τη συνεχίζουν. Λυπάμαι που το λέω, αλλά χρειάζεται μεγαλύτερη αστυνόμευση στην Ελλάδα.  

– Συζητιέται στη χώρα ότι το όριο ταχύτητας μέσα στην πόλη θα μειωθεί στα 30 χλμ./ώρα. Συμφωνείτε με αυτό; Θα βοηθούσε;

– Ακούγεται κάπως υπερβολικό. Θα μπορούσε να είναι 30 χλμ./ώρα κοντά σε σχολεία ή σε δρόμους με πολύ συχνή διέλευση πεζών. Εξαρτάται από το τι είδους μέρος είναι μέσα στην πόλη. Ας το θέσω όμως αλλιώς. Αν δεν τηρούνται τα ισχύοντα όρια ταχύτητας, τι νόημα έχει να μειωθούν; Πρώτα πρέπει να εφαρμοστούν τα ισχύοντα όρια και να τηρούνται από τους πολίτες. Αυτή τη στιγμή, το πρόβλημα δεν είναι τα όρια ταχύτητας, αλλά το γεγονός ότι δεν τηρούνται. Ας αντιμετωπίσουμε, λοιπόν, αυτό το πρόβλημα πρώτα.

– Θεωρείτε πως τα σύγχρονα οχήματα είναι ενίοτε πολύ ισχυρά ή περίπλοκα για τον μέσο οδηγό, ιδίως για τους νεαρούς και άπειρους οδηγούς;

– Δεν συμφωνώ με αυτό. Η τεχνολογία έχει σημειώσει τεράστια πρόοδο. Τα σύγχρονα αμάξια έχουν πολλά χαρακτηριστικά ασφάλειας, τα οποία δεν διαθέτουν τα παλιά αμάξια. Τα ίδια τα αμάξια γίνονται ασφαλή και εννοώ τόσο την ενεργή όσο και την παθητική ασφάλεια. Η διαφορά είναι τεράστια τα τελευταία 20 χρόνια.

– Κινούμαστε, επομένως, προς ένα πιο ασφαλές μέλλον ή θεωρείτε πως ανακύπτουν νέα είδη κινδύνων;

– Όχι, σίγουρα κινούμαστε προς ένα πιο ασφαλές μέλλον. Ο φίλος μου ο Κωστής Χατζηδάκης, με τον οποίο θητεύσαμε μαζί στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, επιβεβαίωσε ότι η κυβέρνηση θα αυξήσει τις δαπάνες και θα αυξήσει και την αστυνόμευση. Έχει γίνει σημαντική πρόοδος στην Ελλάδα τον τελευταίο καιρό. Οι ρυθμοί είναι αργοί, αλλά θα φτάσουμε στον στόχο τα επόμενα χρόνια. Πρέπει όμως να συνεχίσετε τη δουλειά. Δεν γίνεται να επαναπαυθείτε. Πρέπει διαρκώς να υπενθυμίζουμε στον εαυτό μας ότι κινδυνεύουν ανθρώπινες ζωές.

– Τι γνώμη έχετε για τα αυτόματα συστήματα ελέγχου ταχύτητας; Βελτιώνουν την ασφάλεια ή παραβιάζουν τα δικαιώματα των οδηγών;

– Οχι, όχι. Ποια είναι η πρωταρχική προτεραιότητα; Είναι να σωθούν ανθρώπινες ζωές. Η παραβίαση είναι μια παρατραβηγμένη δικαιολογία για να μην υπάρχουν αυτόματα συστήματα ελέγχου ταχύτητας. Όπου εγκαταστάθηκαν, λειτούργησαν. Διότι όταν οι οδηγοί τιμωρούνται για υπερβολική ταχύτητα, πληρώνουν πρόστιμα ή χάνουν την άδειά τους, οδηγούν πιο αργά και έτσι σώζονται ζωές. Δεν μπορούμε να έχουμε μια κοινωνία όπου επειδή είμαι καλός οδηγός, επειδή είμαι ο Βατάνεν, να μπορώ να τρέχω. Οχι. Σε μια δημοκρατική κοινωνία, πρέπει να σκύβεις το κεφάλι και να δέχεσαι τους κανόνες που ισχύουν για όλους. Πρέπει όμως και να επιβάλλονται οι κανόνες. Τα αυτόματα ραντάρ είναι πολύ αποτελεσματικά. Ας ελπίσουμε ότι θα έχετε αρκετά από αυτά στην Ελλάδα.

– Έχετε οδηγήσει υπό ακραίες συνθήκες σε αγώνες. Τι θα συμβουλεύατε όσους υπερεκτιμούν τις ικανότητές τους πίσω από το τιμόνι;

Εύστοχη παρατήρηση. Αυτή είναι η ψυχολογία των ανθρώπων. Οι περισσότεροι οδηγοί θεωρούν ότι είναι πάνω από τον μέσο όρο. Μαθηματικά, αυτό δεν είναι δυνατό. Χρειαζόμαστε, λοιπόν, μεγάλη ταπεινότητα και αλλαγή κουλτούρας. Η οδήγηση έπειτα από κατανάλωση αλκοόλ επιτρεπόταν μέχρι πριν από 20 χρόνια. Το κάπνισμα επιτρεπόταν παντού, πλέον δεν επιτρέπεται. Οι νοοτροπίες αλλάζουν. Η δουλειά όμως πρέπει να ξεκινάει από τις πολύ νεαρές ηλικίες. Στη Φινλανδία, τα μικρά παιδιά εκπαιδεύονται και μετά λένε στους γονείς τους, “μπαμπά, δεν προσπέρασες σωστά” ή “δεν φόρεσες ζώνη”. Η αλλαγή της νοοτροπίας ξεκινά από τις νεαρές ηλικίες. Μπορεί να συμβεί, αλλά πρέπει να δουλέψουμε γι’ αυτό.

– Επομένως, στο δίλημμα ανάμεσα σε αυστηρότερες πολιτικές, κυρώσεις και βαθμούς ποινής, και στην εστίαση σε θετική ενίσχυση και εκπαίδευση, τι από τα δύο επιλέγετε;

– Χρειαζόμαστε όλα τα εργαλεία από την εργαλειοθήκη. Φυσικά, ποιος θέλει να πληρώνει πρόστιμα; Αν όμως έχεις παραβιάσει νόμους σε ισχύ, αν έχεις θέσει σε κίνδυνο τη δημόσια ασφάλεια, τη ζωή τη δική σου και των συνανθρώπων σου, πρέπει να τιμωρηθείς. Πρέπει, λοιπόν, να χρησιμοποιήσουμε όλα τα διαθέσιμα εργαλεία. Η εφαρμογή του νόμου, τα πρόστιμα, ενίοτε ακόμη και η κατάσχεση οχήματος αποτελούν εργαλεία.

– Είναι κάποιες περιοχές ή χώρες που δίνουν το καλό παράδειγμα όσον αφορά τις πολιτικές οδικής ασφάλειας στην Ευρώπη;

– Μπορούμε να τις εντοπίσουμε, επειδή αποδεικνύεται στατιστικά. Το Ηνωμένο Βασίλειο, παρά την πολλή κίνηση, είναι πολύ ασφαλής χώρα.Οι σκανδιναβικές χώρες είναι επίσης ασφαλείς. Δυστυχώς, η Ελλάδα είναι τρίτη από το τέλος, μία θέση πάνω από τη Ρουμανία. Είναι ένα βάρος αυτό για την κοινωνία και δεν μπορούμε απλώς να παραμείνουμε απαθείς. Πρέπει να συνεχίσουμε να εργαζόμαστε για την οδική ασφάλεια.

– Αν υπήρχε μόνο ένα πράγμα, μία αλλαγή που θα είχε τον πιο άμεσο αντίκτυπο στην οδική ασφάλεια, ποια θα ήταν;

– Ας δούμε τι συνέβη στη Γαλλία. Στη Γαλλία δεν υπήρχαν ραντάρ και είχαν 20.000 θανάτους τον χρόνο. Το 2004 άρχισαν να εγκαθιστούν ραντάρ παντού και οι θάνατοι μειώθηκαν στους 3.000. Φυσικά, ακόμη και οι 3.000 θάνατοι είναι πολλοί, αφού ποτέ ένας θάνατος ανθρώπου στον δρόμο δεν είναι ένας δικαιολογημένος θάνατος. Πάντως, ο πιο οικονομικά αποδοτικός και γρήγορος τρόπος για να σωθούν ανθρώπινες ζωές στο δημόσιο οδικό δίκτυο είναι η επιβολή των νόμων, και αυτό σημαίνει αστυνόμευση και πολλά περισσότερα νέα ραντάρ.

– Σας λείπουν οι αγώνες;

– Η οδήγηση είναι σαν μουσική. Κατά κάποιον τρόπο, είναι σαν να ακούω μουσική, όποτε οδηγώ. Όταν

έχω ένα ωραίο αμάξι, έναν περίκλειστο δρόμο ή μια πίστα, κάνω εξάσκηση και πλαγιολισθήσεις. Κάθε χρόνο πηγαίνω στη Λαπωνία, στη Φινλανδία, οδηγώ μέσα απ’ τα χιόνια και είναι σαν μουσική αυτό για μένα. Νομίζω πως ξανανιώνω κάθε φορά που οδηγώ.

ΠΗΓΗ: https://www.kathimerini.gr