Ο νέος ΚΟΚ ανοίγει το δρόμο στο ποδήλατο

Με την ελληνική πολιτεία δεν είμαστε πάντα χαρούμενοι. Ειδικά στα θέματα ποδηλάτου. Όμως τα άρθρα του Σχέδιου Νόμου του νέου ΚΟΚ για το ποδήλατο, μας έχουν – συγκρατημένα – ενθουσιάσει!

Ολόγος του… ενθουσιασμού είναι πως, καταρχάς, ο ΚΟΚ μιλάει για πρώτη φορά τόσο καθαρά για ποδήλατο.

Δεν το αντιμετωπίζει ως “όλα τα οχήματα κινούνται στο δρόμο άρα κινείται και το ποδήλατο” αλλά του δίνει υπόσταση, δικαιώματα και υποχρεώσεις. Αντιμετωπίζει το ποδήλατο ως μέσο μετακίνησης και ουσιαστικά θέτει το πλαίσιο στο οποίο μπορεί πλέον να βασιστεί η πολιτεία και να δημιουργήσει τις προϋποθέσεις. Το αν θα το κάνει τελικά μένει να το δούμε αλλά αυτό που πρέπει να κατανοήσει κάποιος είναι πως ό,τι σχεδόν λεγόταν ως τώρα, βρισκόταν στη σφαίρα του… ευχολογίου, μια που, όπως είπαμε ήδη, δεν υπήρχε το πλαίσιο.

Κλασικό παράδειγμα, αυτό των θέσεων στάθμευσης ποδηλάτου. Ναι, να δημιουργηθούν θέσεις στάθμευσης αλλά πώς θα γίνει αυτό όταν το νομικό πλαίσιο που ρυθμίζει τη λειτουργία των δρόμων δεν προβλέπει τη στάθμευση των ποδηλάτων καθώς δεν υπήρχε ως τώρα αντίστοιχο άρθρο;

Ας δούμε όμως τις αλλαγές με μεγαλύτερη λεπτομέρεια, όπως αυτές παρουσιάζονται στο σχέδιο νόμου που συζητιέται αυτές τις μέρες στη βουλή. (Προφανώς ασχολούμαστε μόνο με τα θέματα που αφορούν στο ποδήλατο και δεν καταπιανόμαστε με όλες τις διατάξεις του νέου ΚΟΚ, για πολλές από τις οποίες μπορείτε να διαβάσετε σε πολιτικές αναλύσεις).

Έξι είναι, κατά τη γνώμη μου οι βασικοί άξονες που δημιουργούν πλέον ουσιαστικές προϋποθέσεις για την ανάπτυξη του ποδηλάτου στη χώρα μας:

1. Η αναγνώριση της δημιουργίας χώρων στάθμευσης ποδηλάτων, με την πινακίδα Π31δ
2. Η αναγνώριση της “μαγικής” πινακίδας Ρ66α: “Οδός μικτής χρήσης από ποδήλατα και οχήματα”
3. Η αναγνώριση του λεωφορειοδρόμου ως “Αποκλειστικής λωρίδας για διέλευση λεωφορείων, τρόλεϊ και ποδηλάτων”, με την πινακίδα Ρ67α
4. Η δημιουργία ειδικών χώρων για τη στάση των ποδηλάτων μπροστά από τα υπόλοιπα οχήματα στα φανάρια (Bike Box) με το Άρθρο 24, παρ. 4ε
5. Φωτεινή σηματοδότηση για ποδηλάτες
6. Η πρόβλεψη αυστηρών προστίμων για παραβατική και αντικοινωνική συμπεριφορά – που θίγει σε μεγάλο βαθμό ποδηλάτες και πεζούς 

1. Θέσεις στάθμευσης ποδηλάτων

Θέσεις στάθμευσης ποδηλάτου στη Βιέννη. Φωτ: MBike

Έχουμε μάθει να γκρινιάζουμε στον δήμαρχο, τον περιφερειάρχη, τον πολιτικό – όλους τέλος πάντων – για μια σειρά από λόγους χωρίς να σκεφτόμαστε ότι δεν φταίνε ακριβώς εκείνοι για το τι συμβαίνει. Για παράδειγμα, πώς να επιτρέψει η δημοτική υπηρεσία τη δημιουργία θέσεων στάθμευσης ποδηλάτου όταν ο ΚΟΚ δεν αναγνωρίζει το δικαίωμα των ποδηλάτων να σταθμεύουν στο οδόστρωμα; Ποιος δημόσιος υπάλληλος θα βάλει την υπογραφή του σε κάτι που δεν έχει νομική υπόσταση; Και όλοι ξέρουμε πόσο δύσκολο είναι να αλλάξει ο ΚΟΚ…

Ρ67α

Με την απλή πλέον αναγνώριση της πινακίδας Ρ67α, μπορούν πλέον να δημιουργηθούν χώροι στάθμευσης ποδηλάτων – νόμιμα!

2. Δρόμοι για ποδήλατα

Δρόμοι ποδηλάτων – συνύπαρξης αυτοκινήτου ποδηλάτου, στην Ολλανδία. Στη φωτογραφία βλέπουμε τον διευθυντή του τομέα ανάπτυξης ποδηλάτου στην πόλη του Arnhem, ο οποίος μας ξεναγεί προσωπικά και με αρκετή περηφάνεια στα έργα για το ποδήλατο που γίνονται στην πόλη του – και μιλάμε για μια πόλη όπου το 45% των μετακινήσεων γίνεται με ποδήλατο. Και ακόμη πιστεύει πως δεν κάνουν αρκετά…

Η έννοια των “δρόμων ποδηλάτου” είναι σχετικά καινούργια σε όλη την Ευρώπη αλλά αντανακλά την ανάγκη της πολιτείας να αναγνωρίσει την ανάγκη των ποδηλατών για ασφάλεια στους δρόμους, χωρίς πάντα να μπορεί να δημιουργήσει ποδηλατοδρόμους.

Με την πινακίδα Ρ66α – είναι η αγαπημένη μου – μπορεί πια ένας δρόμος να χαρακτηριστεί δρόμος μικτής κυκλοφορίας ποδηλάτων και άλλων οχημάτων κάτι που σημαίνει πως το ποδήλατο έχει το δικαίωμα να κινείται μπροστά από το αυτοκίνητο χωρίς να… αγχώνεται μήπως το καθυστερεί και το αυτοκίνητο δεν έχει κανένα δικαίωμα να παρενοχλήσει το ποδήλατο για να κάνει στην άκρη.

Παράδειγμα σχεδιασμού δρόμου συνύπαρξης ποδηλάτων αυτοκινήτων, όπως εμφανίζεται στις προδιαγραφές για το ποδήλατο του ΥΠΟΜΕΔΙ.

Αυτό, όπως αντιλαμβάνεστε, εκτός από πρακτική έχει και ηθική σημασία, καθώς η πολιτεία αναγνωρίζει πως οι δρόμοι είναι για όλους τους χρήστες και τους προστατεύει όλους ώστε να κινούνται με ασφάλεια.

Παράλληλα, οι χρήστες ποδηλάτου μπορούν να κινηθούν με μεγαλύτερη άνεση σε δρόμους, χαμηλού κυκλοφοριακού φόρτου, που δεν είναι αμιγώς ποδηλατόδρομοι.

Η «μαγική» Ρ66α

Δρόμος λοιπόν για συνύπαρξη που οδηγεί στην ασφάλεια

3. Το άβατο των λεωφορειολωρίδων

Λωρίδα για λεωφορεία και ποδήλατα

Ένα ποδήλατο κινείται πάντα δεξιά. Όμως δεξιά, είναι η λεωφορειολωρίδα. Είναι εντελώς παράλογο να απαιτείς από ένα ποδήλατο να κινείται δίπλα στη λεωφορειολωρίδα, εκτεθειμένο σε όλα τα οχήματα.

Επιπλέον, ο νομοθέτης αναγνωρίζει τη δυνατότητα στο ποδήλατο να κινείται και στις λεωφορειολωρίδες που βρίσκονται σε αντίθετη φορά κίνησης της κυκλοφορίας – κάτι που δεν αναγνωρίζει στις μοτοσικλέτες! Και πολύ δικαιολογημένα γιατί ένα ποδήλατο κινείται με χαμηλή ταχύτητα και δεν κάνει προσπεράσεις ενώ μια μοτοσικλέτα θα είναι πολύ εύκολο να βρεθεί απλώς στο αντίθετο ρεύμα.

4. Bike Boxes – Επιφάνεια αναμονής ποδηλάτων

Bike Box στο Πόρτλαντ των ΗΠΑ

Καθορίζεται επιφάνεια αναμονής των ποδηλάτων, η οποία καταλήγει σε λωρίδα ποδηλάτου. Η επιφάνεια αναμονής διαμορφώνεται σε σηματοδοτούμενες διασταυρώσεις, μπροστά από τη γραμμή υποχρεωτικής διακοπής πορείας των οχημάτων, τροφοδοτείται από λωρίδα ποδηλάτων, είναι χρωματισμένη στο ίδιο χρώμα με αυτή και σημαίνεται με το σύμβολο του ποδηλάτου!

Η λογική της λειτουργίας του Bike Box, από τις προδιαγραφές για το ποδήλατο, του ΥΠΟΜΕΔΙ.

Τα ποδήλατα πλέον τοποθετούνται μπροστά από τα οχήματα, ξεκινούν πρώτα στα φανάρια και τοποθετούνται με μεγαλύτερη ασφάλεια στη ροή της κυκλοφορίας. Εξαιρετικό!

5. Φωτεινή σηματοδότηση για ποδηλάτες

Νέοι φωτεινοί σηματοδότες με το σήμα του ποδηλάτου

Προβλέπεται πλέον η ύπαρξη σηματοδότη – κόκκινου, κίτρινου και πράσινου – με το σχήμα του ποδηλάτου, που λειτουργούν παράλληλα και συμπληρωματικά με τους υπόλοιπους σηματοδότες και καθορίζουν τον τρόπο κίνησης των ποδηλάτων!

6. Αυστηρά πρόστιμα για παραβατική συμπεριφορά

Στο Άμστερνταμ τα ποδήλατα δεν αναπτύχθηκαν μόνο επειδή οι κάτοικοι της πόλης είναι… Ολλανδοί αλλά επειδή υπάρχει αυστηρή επιβολή του ΚΟΚ και ένα αυστηρό πλαίσιο κίνησης όλων των χρηστών του δρόμου. Φωτ: MBike

Οι παραβάσεις του ΚΟΚ διαχωρίζονται ανάλογα με το βαθμό επικινδυνότητάς τους και οι παραβάτες καλούνται να πληρώσουν αυστηρά πρόστιμα. Επίσης περιγράφονται και νέες παραβάσεις που χαρακτηρίζονται ως “αντικοινωνική συμπεριφορά” και, όπως συνήθως, οι παραβάσεις αυτές αφορούν τους πιο ευαίσθητους χρήστες των δρόμων, δηλαδή τους πεζούς και τα ποδήλατα.

Πέρα των παραπάνω, δημιουργούνται πινακίδες ενημέρωσης για τις “αποκλειστικές λωρίδες διέλευσης λεωφορείων, τρόλεϊ και ποδηλάτων (Ρ67α), για παράλληλες διαβάσεις πεζών και ποδηλάτων (Π21β), για διάβαση ποδηλάτων (Π21α), προειδοποιητική διασταύρωσης με αποκλειστική λωρίδα ΜΜΜ και ποδηλάτων (Π95α), λωρίδα ποδηλάτων μη αποκλειστικής χρήσης (Π122α).

Όλα τα παραπάνω θέτουν το πλαίσιο για την ανάπτυξη της χρήσης του ποδηλάτου στις ελληνικές πόλεις και τη δημιουργία περισσότερων υποδομών για αυτά. Λύνουν πρακτικά τα χέρια στις υπηρεσίες ενώ θέτουν και τους ποδηλάτες προ των ευθυνών τους καθώς πρέπει να είναι περισσότερο υπεύθυνοι ως χρήστες του οδοστρώματος.

Σύμφωνα με το Άρθρο 27 μάλιστα, καθορίζονται οι κατηγορίες παραβάσεων που αφορούν τη ρύθμιση κυκλοφορίας ποδηλάτων, καθώς και οι επιβαλλόμενες διοικητικές κυρώσεις στους παραβάτες ποδηλάτες. Το εύρος των διοικητικών προστίμων, ανάλογα με την κατηγορία επικινδυνότητας της παράβασης μπορεί να καθοριστεί έως το ποσό των 600 ευρώ.
Περιμένουμε με αγωνία και μεγάλη αισιοδοξία τα επόμενα βήματα που, όπως όλα δείχνουν, θα οδηγήσουν στην επόμενη μέρα για το ποδήλατο στη χώρα μας.

Πότε θα γεμίσουν οι πόλεις ποδήλατα;

Δηλαδή θα αλλάξουν όλα μόλις ψηφιστούν τα συγκεκριμένα άρθρα; Προφανώς όχι. Χωρίς όμως τα συγκεκριμένα άρθρα, δεν θα μπορούσε ποτέ τίποτα να αλλάξει. Ενώ τώρα, υπάρχουν τουλάχιστον οι προϋποθέσεις για να ξεφύγουμε από τα ευχολόγια και να πάμε στις αλλαγές. Το πόσο γρήγορα θα αρχίσουμε να βλέπουμε τον αριθμό των ποδηλάτων να αυξάνει στις ελληνικές πόλεις, είναι υπόθεση όλων μας!

Οι νέες πινακίδες του ΚΟΚ που αφορούν στο ποδήλατο:

Ρ66α: “Οδός μικτής χρήσης από οχήματα και ποδήλατα”

---

Ρ67α: “Αποκλειστική διέλευση λεωφορείων, τρόλεϊ και ποδηλάτων”

---

Π21α: “Διάβαση ποδηλάτων

---

Π21β: “Παράλληλες διαβάσεις πεζών και ποδηλάτων

---

Π21γ: Κοινή διάβαση πεζών και ποδηλάτων

---

Π31δ: “Χώρος Επιτρεπόμενης Στάθμευσης ποδηλάτων

---

Π95α: “Προειδοποιητική διασταύρωσης με αποκλειστική λωρίδα ΜΜΜ και ποδηλάτων

---

Π98α: Αποκλειστική λωρίδα ΜΜΜ, μοτοσυκλετών και ποδηλάτων παράλληλης ροής με την υπόλοιπη κυκλοφορία

---

Π100α: Αποκλειστική λωρίδα ΜΜΜ και ποδηλάτων, αντίθετης ροής με την κυκλοφορία

---

Π121: Προειδοποιητική έναρξης αποκλειστικής λωρίδας ποδηλάτων παράλληλης ροής με την υπόλοιπη κυκλοφορία

---

Π122: Αποκλειστική λωρίδα ποδηλάτων παράλληλης ροής με την υπόλοιπη κυκλοφορία

---

Π123: Αποκλειστική λωρίδα ποδηλάτων αντίθετης ροής με την υπόλοιπη κυκλοφορία

---

Π124: Διαδρομή ποδηλάτων που είναι αριθμημένη και αποτελεί μέρος δικτύου ποδηλάτων

---

Π125: Κατεύθυνση ποδηλάτου μίας τοπωνυμίας με μορφή βέλους

---

Π130: Προειδοποιητική διασταύρωσης με αποκλειστική λωρίδα ποδηλάτων

---

Π131: Αποκλειστική λωρίδα ποδηλάτων αντίθετης ροής με την κυκλοφορία

---

Κ43: Κίνδυνος λόγω παράλληλων διαβάσεων πεζών και ποδηλάτων

---

Κ44: Κίνδυνος λόγω κοινής διάβασης πεζών και ποδηλάτων

---