ΤΙ ΣΥΜΒΑΙΝΕΙ ΤΕΛΙΚΑ ΣΤΟΥΣ ΔΡΟΜΟΥΣ;

Ας τελειώνουμε με τον μύθο του “ατυχήματος”

Στις 27 Ιουνίου 2009 η μη κερδοσκοπική οργάνωση You Are What U Do- Κώστας Κουβίδης, οργάνωσε στη Βασιλική Αγίου Μάρκου μια συζήτηση για τις τροχαίες συγκρούσεις με ομιλητές την κα Brigitte Chaudhry πρόεδρο της Ευρωπαϊκής Ομοσπονδίας Θυμάτων Τροχαίων (FEVR)- οργάνωση σύμβουλο του ΟΗΕ, τον κο Αλέξη Μπένο αναπληρωτή καθηγητή κοινωνικής Ιατρικής στο πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης και εμένα. Σημαντικές παρεμβάσεις έκαναν ο κος Γ. Λιονάκης εκπρόσωπος του νεοδημιουργημένου στο Ηράκλειο συλλόγου εθελοντών ενάντια στα τροχαία (ΕΣΥΠΡΟΤΑ) , ο κος Λ. Μιχελάκης, πρόεδρος του συλλόγου εκπαιδευτών οδηγών και πολλοί άλλοι. Στην εκδήλωση αναφέρθηκε εκτενώς η εφημερίδα σας στις 29 Ιουνίου.
Δεν είχαμε την τιμή να έχουμε τον κο Δρεττάκη στο ακροατήριο, μας τίμησε όμως με ένα ολοσέλιδο άρθρο στην εφημερίδα σας στις 14 Ιουλίου βάζοντας τα πράγματα στη θέση τους: «Κατά συνέπεια τα όσα αναφέρθηκαν στην ημερίδα για την οποία έγινε λόγος στην αρχή του άρθρου είναι εντελώς λανθασμένα».
Η τοποθέτηση αυτή προκύπτει από δυο παρατηρήσεις του πάνω στις στατιστικές των τροχαίων στην Ευρώπη και την Κρήτη τις οποίες χαρακτηρίζει λανθασμένες και από κει και πέρα αίρεται ακόμα και η αρχική του επιφύλαξη «αν αποδόθηκαν σωστά από το ρεπορτάζ» και χαρακτηρίζει συλλήβδην λανθασμένα όλα όσα ακουστήκαν στη συγκέντρωση χωρίς να τα έχει ακούσει η έστω να μπει στον κόπο να μας ζητήσει τις εισηγήσεις.
Τροχαία ατυχήματα;
Μου προκαλεί μεγάλη εντύπωση πως άνθρωπος που έχει εντρυφήσει στο θέμα και μάλιστα , μας προτείνει και το βιβλίο του, επιμένει να χρησιμοποιεί τον ορό ατύχημα όταν αναφέρεται στις τροχαίες συγκρούσεις. (Παρεμπιπτόντως το θέμα της συζήτησης μας ήταν ακριβώς αυτό: Δεν είναι Ατυχήματα- και σε καμιά περίπτωση δεν επρόκειτο για ημερίδα στατιστικής).
O θάνατος και ο τραυματισμός από τροχαία αποτελούν ένα σοβαρό δημόσιο πρόβλημα υγείας στις περισσότερες χώρες του κόσμου. Eίναι η κύρια αιτία θανάτου και επίκτητων αναπηριών νέων ανθρώπων, ιδιαίτερα νέων ανδρών κάτω των 45 ετών.
Μπορούμε να μιλάμε για «ατύχημα» όταν ο αριθμός των συγκρούσεων των νεκρών και τραυματιών είναι στατιστικά προβλέψιμος;
“ Σε παγκόσμιο επίπεδο, ο αριθμός των ανθρώπων που σκοτώνονται σε τροχαία κάθε χρόνο υπολογίζεται σε περίπου 1,2 εκατομμύρια, ενώ ο αριθμός τραυματισμών μπορεί να είναι και ως 50 εκατομμύρια – Ο συνολικός πληθυσμός των πέντε μεγαλύτερων πόλεων του κόσμου…Και το χειρότερο, χωρίς αυξημένες προσπάθειες και νέες πρωτοβουλίες, ο συνολικός αριθμός θανάτων και τραυματισμών από τροχαία προβλέπεται να αυξηθεί περίπου 65% μεταξύ το 2000 και 2020 παγκοσμίως, και στις χώρες χαμηλού – μεσαίου εισοδήματος οι θάνατοι αναμένονται να αυξηθούν μέχρι 80% - η πλειοψηφία αυτών των θανάτων μεταξύ των ʽευάλωτων χρηστών του οδικού δικτύου”. (Από το 1ο κεφάλαιο του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (WHO) περί “Παγκόσμιας αναφοράς πρόληψης τραυματισμού σε τροχαία”).
Oργανώσεις όπως η Commission for Global Road Safety θέτουν στόχους όπως «να σώσουμε από τα τροχαία πέντε εκκατομύρια ζωές την δεκαετία 2010 – 2020» αν κατορθώσουν να περιοριστούν τα τροχαία στα μισά. Μπορούμε ακόμα να μιλάμε για «ατυχήματα»;
Aπό το 2001 το British Medical Journal, απαγόρευσε την χρήση της λέξης «ατύχημα» σε σχέση με τις τροχαίες συγκρούσεις για να μη δημιουργείται σύγχυση αφού «οι περισσότεροι τραυματισμοί και οι επιπτώσεις τους είναι γεγονότα που μπορούν να προβλεφθούν και να προληφθούν».
Ο πρώην δήμαρχος του Λονδίνου Ken Livingston, ζήτησε από την Μητροπολιτική Αστυνομία να μην χρησιμοποιεί τον όρο «ατύχημα» ενώ ίδια απόφαση υιοθέτησε και ο Δήμος του Μάντσεστερ.
Χρόνια πριν, στα μέσα της δεκαετίας του ʼ90, η Διεύθυνση Ασφάλειας στους Δρόμους των ΗΠΑ απαγόρευσε την χρήση της λέξης «ατύχημα» δηλώνοντας πως «η συνέχιση της χρήσης της παραπάνω λέξης αντί για την λέξη ʽσύγκρουσηʼ λειτουργεί ενάντια σε μια δημόσια αντίληψη της δυνατότητας πρόληψης των τραυματισμών και των θανάτων στο οδικό δίκτυο».
Ατύχημα λοιπόν: μπορείτε να το υπερασπιστείτε κε Δρεττάκη; Δεν πρόκειται για κεκτημένη ταχύτητα- εξάλλου το χρησιμοποιείται πλήρως κα αποκλειστικά, 12 φορές στο κείμενο και 3 σε τίτλους, πίνακες- είναι ο ορός που χρησιμοποιούν μια σειρά στατιστικολόγοι οι υπεύθυνοι των υπουργείων και η αυτοκινητοβιομηχανία. Και βεβαίως ο κος Σανιδάς.
Ατύχημα λοιπόν έτσι θα το καταγράψουν οι στατιστικές, θα το αναλύσουν οι στατιστικολόγοι και θα το «δικάσουν» οι δικαστές, στην ουσία δικάζουν τα θύματα και όχι τους θύτες ούτε φυσικά τους ηθικούς αυτουργούς.
Αυτό είναι που καταγγέλλουμε σαν υποκρισία και διάκριση σε βάρος των θυμάτων τροχαίων συγκρούσεων που αντιμετωπίζονται από τις αρχές σαν άνθρωποι δεύτερης η τρίτης κατηγορίας. Μπορείτε κε Δρεττάκη να μας εξηγήσετε γιατί ο γιος μου η ο γιος της κας Chaudhry που τους σκότωσαν με τον ίδιο σχεδόν τρόπο (παραβίαση κόκκινου + υπερβολική ταχύτητα στο κέντρο της πόλης ενώ αυτοί διέρχονταν κανονικά: αυτά με δικαστικές αποφάσεις) είναι θύματα ατυχημάτων. Προφανώς ήταν άτυχοι στο να βρεθούν στο συγκεκριμένο σημείο όμως αυτοί που τους σκότωσαν τι ήταν;
Ατύχημα σημαίνει: ότι ο δράστης δεν έχει ευθύνη, ότι οι βιομηχανίες που παράγουν ανασφαλή η επικίνδυνα αυτοκίνητα με τρελές επιταχύνσεις δεν έχουν καμιά ευθύνη, ότι οι υπουργοί που αδειοδοτούν αυτά τα αυτοκίνητα δεν έχουν καμιά ευθύνη, ότι οι υπουργοί που ανακοινώνουν ότι το ένα τέταρτο αδειών οδήγησης παίρνεται με λάδωμα δεν έχουν καμιά ευθύνη , ότι νομαρχίες , δήμοι, περιφέρειες και κάθε άλλος αρμόδιος για τους δρόμους τη σήμανση κλπ κλπ δεν έχει καμία ευθύνη, οι δικαστές που εκδικάζουν όλες τις υποθέσεις σαν «εξ αμελείας» η επιδικάζουν εξευτελιστικές αποζημιώσεις στα θύματα δεν έχουν καμιά ευθύνη.
Ατύχημα είναι η κολυμπήθρα ξεπλύματος όλων των ευθυνών ατομικών και συλλογικών, ένας καλοστημένος μηχανισμός αποενοχοποιησης για να φτάσουμε στην ανθρωποφάγο λαϊκή σοφία: οι ζωντανοί με τους ζωντανούς.
Αν τα θεωρείται λάθη αυτά κε Δρεττάκη…
Για μας πολύ σημαντικό πρόβλημα είναι το πώς ενώ από το 2000 (κυβέρνηση Σημίτη υπουργός Μεταφορών Βερελής) μετά από απόφαση του Υπουργικού Συμβουλίου η επιθετική οδήγηση χαρακτηρίστηκε σαν η πρώτη αιτία πρόκλησης τροχαίων και θανάτων πως δέκα χρόνια μετά εξακολουθούμε να μιλάμε για ατυχήματα και να τα δικάζουμε σαν εξ αμελείας.

Για την ακρίβεια των στατιστικών

Η αποπροσωποποίηση των θυμάτων και η επίμονη αναφορά μόνο σε αριθμούς οδηγεί στον εφησυχασμό και την αποκοίμηση των ανθρώπων, όμως αυτοί που χάνονται δεν είναι αριθμοί είναι πρόσωπα : για τον κο Δρεττάκη ο γιος μου είναι απλά το 1/1600 των θυμάτων «ατυχημάτων» του 2007, για μένα και για όσους τον γνώρισαν είναι απλώς ο Κωνσταντής, το ίδιο συμβαίνει για τον καθένα που έχασε παιδί, αδελφό, γυναίκα, φίλο ή οποιονδήποτε. Για μας αν και ξέρουμε ότι οι συγκεκριμένοι δικοί μας άνθρωποι δεν γίνεται να γυρίσουν πίσω μας απασχολεί το πως θα σταματήσει αυτή η ιστορία. Και δεν φαίνεται να σταματάει.
Σε σχέση με την μείωση των θανάτων στην Ευρώπη:
Στις 22 Ιούνη 2009 το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο Ασφαλείας Μεταφορών (ETSC) δημοσίευσε την ετησία αναφορά του συγκρίνοντας την εφαρμογή οδηγιών οδικής ασφάλειας σε 30 χώρες της Ευρώπης. Σύμφωνα μ αυτήν 39.000 άνθρωποι σκοτώθηκαν σε τροχαίες συγκρούσεις το 2008. Ο στόχος που είχε θέσει η Ευρωπαϊκή Ένωση το 2000 για μείωση των θυμάτων στο επίπεδο των 27.000 το 2010 φαίνεται πολύ μακρινός επισημαίνει η αναφορά , η ετησία μείωση από το 2001 ήταν μόνο 4,4% αντί του 7,4% που ήταν το επιδιωκόμενο, αυτό σημαίνει ότι ο στόχος που είχε τεθεί για το 2010 θα επιτευχθεί το 2017. Πέρα από μια αλλαγή στην καμπύλη των στατιστικών αυτό σημαίνει μερικές δεκάδες χιλιάδων νεκρών Ανθρώπων! (http://www.etsc.eu/PIN-publications.php )
Το πρόβλημα είναι ότι στο σύνολο της η Ευρώπη, και όχι μόνον αυτή δεν μπορεί να πιάσει τους στόχους που η ιδία θέτει για τα τροχαία. Αυτό είναι πολύ σημαντικό, ίσως ο κος Δρεττακης να είναι πανευρωπαϊκά η μόνη «αισιόδοξη» φωνή πάνω στο θέμα, οι πάντες έχουν θορυβηθεί : ο ΠΟΥ για πρώτη φορά στην ιστορία συγκάλεσε φέτος (7-9 Μάη στις Βρυξέλλες) παγκόσμια συνάντηση των οργανώσεων που ασχολούνται με τα τροχαία (από την Ελλάδα συμμετείχε η οργάνωση μας και η ΕΥΘΥΤΑ) με συμμετοχή 70 οργανώσεων από όλες τις ηπείρους για ένα συντονισμό της δράσης σε σχέση με την πρόληψη, για πρώτη φορά τον Νοέμβρη συγκαλείται στη Μόσχα παγκόσμια διυπουργική συνάντηση των υπουργών που σχετίζονται με τις τροχαίες συγκρούσεις για ένα συντονισμό μέτρων δράσης γιατί όλοι θεωρούν ότι η κατάσταση έχει φτάσει στο απροχώρητο.
Τα παραπάνω αναφέρθηκαν στη συγκέντρωση από την κα Caudhry, η οποία ερχομένη από το συνέδριο που διοργάνωνε ο ΟΗΕ στη Χαλκίδα για την ασφάλεια των μεταφορών στη Νοτιοανατολική Ευρώπη μετέφερε και την πληροφόρηση περί σταθερού αριθμού δυστυχημάτων σ αυτήν την περιοχή. Αν κατά τον κο Δρεττάκη είναι λάθη, ας απευθυνθεί στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο Ασφαλείας Μεταφορών να τα διορθώσουν.
Ας πάμε όμως παρακάτω: σε σχέση με την Ελλάδα η ΕΣΥΕ στο επίσημο δικτυακό της τόπο δίνει για το 1995 σαν αριθμό νεκρών τους 2043 και όχι 2411 που αναφέρει ο κος Δρεττακης (www.statistics.gr ). Για το 2006 αναφέρει πράγματι τους 1657. Δυο παρατηρήσεις: α) αυξάνοντας κατά 400 περίπου τα θύματα του 1995 κάνει πολύ θεαματική η μείωση του αριθμού σε ποσοστά.
β) Γιατί επιλέγει το 1995 για μέτρο σύγκρισης; Πρέπει ντε και καλά να πειστούμε ότι υπάρχει μείωση; Συμπωματικά η χρονιά που επιλέγει και με την προσαύξηση που της κάνει είναι η χειρότερη της 20ετιας, αυτή είναι η επιστημονική προσέγγιση; Θα μπορούσαμε να αντιπαραθέσουμε ότι το 1986 στην Ελλάδα οι νεκροί από τροχαία ήταν 1720, είκοσι χρόνια μετά το 2006 οι νεκροί ήταν 1657. Αυτό συνιστά πρόοδο;
Γιατί απλά δεν κάνει αυτό που κάνει το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο Μεταφορών, να συγκρίνει από το 2001 και μετά από τότε δηλαδή που τέθηκε ως στόχος η μείωση των τροχαίων και ελήφθησαν η υποτίθεται ότι ελήφθησαν συγκεκριμένα μέτρα την κατά έτος μείωση για να θαυμάσουμε τα αποτελέσματα (δες πίνακα της ΕΣΥΕ.)
Θα θέλαμε να διευκρινίσουμε ότι αποτελώντας και υποστηρίζοντας σχήματα που αποτελούνται από θύματα τροχαίων συγκρούσεων δεν μας απασχολούν οι πρώτες και οι δεύτερες θέσεις σ αυτές τις στατιστικές μας απασχολεί ο κάθε ένας άνθρωπος που χάνεται η πληρώνει εφ όρου ζωής τις συνέπειες μιας τροχαίας σύγκρουσης. Πράγματι αναφέρθηκε στη συζήτηση μας πως η κατάσταση στην Κρήτη είναι χειρότερη από αλλά μέρη της Ελλάδας, όχι από τους εισηγητές αλλά δεν έχει σημασία όλοι μαζί είμαστε στην πυρά της καθαρής επιστήμης. Έχω την εντύπωση πως αυτή που το ανέφεραν μιλούσαν για την κατάσταση της κυκλοφορίας συνολικότερα- πράγμα το οποίο προσυπογράφω και όχι τόσο στον αριθμό των θυμάτων. Μου προκαλεί μεγάλη απορία πως ο κος Δρεττακης αφού μας επιτίθεται με βάση τα στοιχειά της ΕΣΥΕ στο τέλος κρατά και μια επιφύλαξη μήπως με βάση τα χιλιόμετρα που διανύουν τα αυτοκίνητα στην Κρήτη (λιγότερα) από αλλά μέρη η κατάταξη της ΕΣΥΕ δεν είναι σωστή. Για να αμφιβάλει και αυτός…
Εμείς πάντως αμφιβάλουμε για τα πάντα και απορούμε: ο κος Δρεττακης θεωρεί αξιόπιστα τα στοιχειά της ΕΣΥΕ για τα τροχαία, στοιχεία που παίρνει από την Τροχαία και χαρακτηρίζει λάθος το αίτημα μας τα στοιχεία νεκρών και τραυματιών να συλλέγονται από τα νοσοκομεία και όχι από την Τροχαία. Δεν γνωρίζει ότι άνθρωποι βαριά τραυματίες που μεταφέρονται στα νοσοκομεία και καταλήγουν μετά από μερικές μέρες δεν καταγράφονται σαν θύματα τροχαίων αλλά σαν ενδονοσοκομειακες επιπλοκές; Δεν γνωρίζει ότι κανείς δεν απαντά υπεύθυνα αν καταγράφουν μόνο νεκρούς κατά το συμβάν, ή μέχρι και 2 ημέρες μετά η μέχρι 7 μέρες η αν σε διάφορα μέρη γίνεται διαφορετική καταγραφή; Όπως αναφέρθηκε στη συνάντηση μας κατά το 2007 στην Κρήτη 20 άνθρωποι που κατέληξαν σε νοσοκομεία μετά από τροχαίες συγκρούσεις δεν καταγράφηκαν στις στατιστικές σαν νεκροί από τροχαία!
Τέλος αλλά όχι τελευταίο πολύ σημαντικότερο από τους αριθμούς και τις κατατάξεις, υποθέτουμε ότι και ο κος Δρεττακης όπως και μείς κυκλοφορεί στους δρόμους, περπατάει στους πεζόδρομους κατεβαίνει καμιά φορά αργά το βράδυ στην παραλιακή η επιχειρεί να εισέλθει από την εθνική στο Ηράκλειο στον κόμβο Γιοφύρου πχ. Θα θέλαμε μια απάντηση χωρίς αριθμούς: αισθάνεται ασφαλής;
Θέτουμε αυτό το ερώτημα γιατί η στατιστική μπορεί εκτός από τρόπος αποκάλυψης να είναι και ένας τρόπος συγκάλυψης των πραγμάτων. Τα περί ευημερίας των αριθμών είναι γνωστή ιστορία, η ιστορία που σταθερά «ξεχνιέται» είναι ότι: την τελευταία δεκαετία στην Ελλάδα έχουν δοθεί σε χρήση κάποια μεγάλα έργα που θα ανέμενε κανείς ότι θα είχαν θεαματική επίπτωση στην μείωση των τροχαίων συγκρούσεων. Το μετρό και το τραμ στην Αθηνά, η Εγνατία οδός, η ολοκλήρωση της Αθηνών Θεσσαλονίκης κάποια άλλα μικρότερα μέσα σε πόλεις (πεζοδρομήσεις κλπ). Παρ όλα αυτά η μείωση συγκρούσεων και θυμάτων είναι μηδαμινή και πολύ κατώτερη του αναμενομένου. Αυτό απλά σημαίνει ότι έχει αυξηθεί παρά πολύ η επικυνδινοτητα στην κυκλοφορία, αυτό είναι που αντιλαμβάνεται ο κάθε πολίτης, ιδίως ο πιο εκτεθειμένος (πεζός, ποδηλάτης, μοτοσικλετιστής, παιδί, ηλικιωμένος κλπ) και που δεν αντικατοπτρίζεται σε αριθμούς. Αυτό ήταν και το πνεύμα και η ουσία της συζήτησης μας.
Δεν περιμέναμε ότι θα δεχθούμε αυτή την επίθεση από τον κο Δρεττάκη. Τελικά η ζωή είναι όπως τα τροχαία σου έρχεται από κει που δεν το περιμένεις. Είναι βέβαια εντυπωσιακό πως διαβάζουν διαφορετικά το ίδιο ρεπορτάζ διαφορετικοί άνθρωποι: με βάση αυτό ο βουλευτής Ηρακλείου κος Σκουλάς είχε την ευαισθησία να προχωρήσει σε ερώτηση προς τρεις αρμόδιους υπουργούς ζητώντας πρώτα από όλα την καταγραφή των θυμάτων από τα νοσοκομεία και όχι την τροχαία και την υιοθέτηση των προτάσεων της κας Chaudhry.
Το Ηράκλειο για δυο χρόνια φιλοξένησε τις εκδηλώσεις μας με θερμή ανταπόκριση από πολλούς ανθρώπους. Δεν μας αρέσει να ωραιοποιούμαι πρόσωπα και τόπους. Υπάρχουν και αυτοί που είναι παντελώς αδιάφοροι η κα κάποιοι που τις βλέπουν και τρόπον τινά εχθρικά, το λάβαμε το μήνυμα όταν απευθυνθήκαμε σε συγκεκριμένους τοπικούς φορείς για να στηρίξουν τις εκδηλώσεις- υποτυπωδώς οικονομικά αλλά κυρίως με την υπογραφή τους σαν αναγνώριση του μεγέθους του προβλήματος. Σιωπή. Ίσως η αρθρογραφία του κου Δρεττάκη να αποκαλύπτει λοιπόν την κορυφή απλώς του παγόβουνου: Θύμα τροχαίου; Προσωπικό σας πρόβλημα, μην απασχολείται την κοινωνία. Στην Κρήτη, τουλάχιστον όλα πάνε καλά. Είναι τελείως συμπτωματικό, αντιβαίνον προς τις στατιστικές και πιθανή προβοκάτσια για να εκτεθεί το νησί ότι τον περασμένο μήνα μέσα σε δέκα μέρες σκοτωθήκαν δυο αδέρφια 15 και 17 ετών, και επίσης γιος και μάνα, η οποία σε προηγούμενο τροχαίο είχε χάσει άλλους δυο γιους καθώς και μερικοί άλλοι άνθρωποι στην Κρήτη.
Εμείς πάντως του χρόνου το καλοκαίρι θα είμαστε περισσότεροι γιατί δεν πάει άλλο αυτή η κατάσταση. Με χαρά είδαμε στο Ηράκλειο να συγκροτείται ένας σύλλογος από αρκετούς ανθρώπους για να αντιπαλέψει αυτήν την κατάσταση, συμπωματικά βρεθήκαμε στη συνέλευση τους, ήταν αρκετοί άνθρωποι, άλλοι με νεκρούς συγγενείς τους, άλλοι με βαριές η ελαφρότερες αναπηρίες, άλλοι απλά με περισσή ευαισθησία. Έχουν βαθιά γνώση του τι θα πει πόνος.
Το κύριο πρόβλημα που να αντιμετωπίζουμε σήμερα είναι ότι είμαστε η χώρα με τα περισσότερα τροχαία από της χώρες της παλιάς ΕΕ, χωρίς διακρινόμενη πτωτική τάση αλλά και ταυτόχρονα η χωρά με τις λιγότερες αντιδράσεις, αυτή είναι μια θέση που σίγουρα πρέπει να αλλάξουμε. Και δεν θα την αλλάξουν οι ειδικοί, μόνον τα θύματα και οι οικογένειες τους μπορουν να το κάνουν. Ας αρχίσει λοιπόν μια συζήτηση. Έστω και έτσι.

Γιώργος Κουβίδης, Γιατρός Ακτινολόγος Διευθυντής ΕΣΥ- Νοσοκομείο Δρομοκαΐτειο

Πατέρας του Κωσταντή
Εφημερίδα ΠΑΤΡΙΣ